el24.kz Қазақстанда жыл сайын мыңдаған жас жоғары оқу орнын бітіріп шығады. Алайда диплом алғанымен, жұмыс таба алмай жүрген түлектер саны азаймай тұр. Бұл неліктен?

Мамандардың айтуынша, түлектердің жұмыс таба алмауының бірнеше себебі бар.

Біріншіден, жоғары білім мен еңбек нарығы арасындағы алшақтық. Көптеген мамандықтарға сұраныс жоқ, ал жастар сол салалар бойынша білім алып шығады. Мысалы, заңгер, экономист, педагог сияқты мамандықтарға жыл сайын мыңдаған студент түседі, бірақ бос жұмыс орындары шектеулі.

Екіншіден, жұмыс берушілер тәжірибесі бар маманды қалайды. Ал жаңа бітірген түлекке ондай тәжірибе қайдан болсын? Осы тұста жұмыс беруші мен жас маман арасында сенімсіздік туындайды.

Үшіншіден, кейбір студенттер оқуын жай ғана диплом үшін оқиды. Мамандығына қызықпайды, білімін тереңдетпейді. Соның салдарынан нарыққа бәсекеге қабілетсіз кадр шығады.

Төртіншіден, жалақы мәселесі. Көптеген түлектер бастапқыда төмен айлыққа жұмыс істегісі келмейді. Ал жұмыс беруші тәлімгерге жоғары жалақы беруге дайын емес.

Мәселенің тағы бір жағы – ауыл мен қала арасындағы теңсіздік. Ауылдан келген жастар қалада қалып, жұмыс істеуді қалайды. Алайда баспана, байланыс, таныс жоқтықтан екі ортада қиындыққа ұрынады.

Мемлекет тарапынан «Жастар тәжірибесі», «Бірінші жұмыс орны» сынды жобалар ұсынылғанымен, олардың тиімділігіне байланысты пікірлер екіұшты. Кей өңірлерде бұл бағдарламалар шын мәнінде қолдау болса, енді бірінде формалдылықтан аса алмай жатыр.

Қорыта айтқанда, университетті бітірген түлектің жұмыс таба алмауы – тек студенттің емес, бүкіл жүйенің мәселесі. Оқу орындары нарықпен үндеспей отыр, жұмыс беруші тәжірибе талап етеді, ал жастар қолдаусыз қалып отыр. Бұл түйткілді шешу үшін жүйелі, кешенді жұмыс қажет.