25 мамырдан бастап тіркелмеген телефондар бұғаттала бастайды: Не білу керек?

 

el24.kz Қазақстанда 2025 жылғы 24 наурыздан бастап мобильді құрылғыларды тіркеу ережелері жаңартылды.

Енді елімізге заңсыз әкелінген немесе тіркелмеген смартфондар кезең-кезеңімен бұғаттала бастайды. Бұл шара 25 мамырдан бастап нақты іске қосылады.

Қандай құрылғылар бұғатталады?

Сұр тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды тексерілмеген немесе толық емес құрылғылар. Оларға 30 күндік мерзім беріледі. Сол уақыт ішінде тіркелмесе, бұғатталады.
Қара тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды жалған немесе ұрланған болып табылатын құрылғылар бірден бұғатталады.

Қандай құрылғыларға қауіп жоқ?

2025 жылдың 24 наурызына дейін Қазақстанда қолданылып келген және операторлар базасына тіркелген смартфондар бұғатталмайды. Олар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді.

Не істеу керек?

Жаңа телефон сатып алмас бұрын imei.rfs.gov.kz сайтында IMEI-кодты тексеріңіз.
Егер операторыңыздан "IMEI-код сұр тізімде" деген SMS келсе, 30 күн ішінде заңдылығын растаңыз.
Бұғаттау қаупі туындаса, ресми тіркеу орталықтарына жүгініңіз.
Неліктен бұл қажет?

Цифрлық даму министрлігінің мәліметінше, елде 3,7 миллионнан астам құрылғы қайталанған немесе жалған IMEI-кодпен жұмыс істейді. Бұл ұялы байланыс жүйесіне қауіп төндіреді әрі телефон ұрлығының артуына ықпал етеді.

Егер құрылғыңыз бұрыннан қолданыста болса, еш алаңдамаңыз. Ал жаңа смартфон сатып алғанда – бірінші тексеріңіз, кейін қолданыңыз!

Шерзат Полат ісі: 22 мамырдағы сот отырысында не белгілі болды?

                                                  Фото видеодан скриншот

 el24kz 2025 жылғы 22 мамырда Талдықорған қаласында 16 жастағы Шерзат Полаттың өліміне байланысты қылмыстық іс бойынша кезекті сот отырысы өтті.

Іс Жетісу облыстық қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында қаралуда. Сот процесі Жоғарғы Соттың ресми YouTube арнасында ашық түрде көрсетілуде.

Құжаттарды зерттеу кезеңі

Бүгінгі сот отырысы барысында істегі құжаттарды зерттеу жалғасты. Сонымен қатар, бұған дейін әлеуметтік желіде тараған сотталушылардың бейнежазбасына қатысты қызметтік тексерудің нәтижесі жария етілді. Тексеру барысында сот трансляциясын уақытында тоқтатпаған техникалық қызметкерлердің кінәсі анықталып, олар тәртіптік жауапкершілікке тартылғаны хабарланды.

Іс бойынша айыпталушылар

Қылмыстық іс бойынша 9 адамға айып тағылған. Олардың арасында аса ауыр қылмыстармен қатар, бұзақылық пен ұрлық баптары бойынша да жауапқа тартылып отырғандар бар.

Мысалы, негізгі фигуранттардың бірі Шынасыл Абзалға ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабы 2-бөлігінің 5), 9), 14) тармақтары (аса қатыгездікпен, адамдар тобы болып, алдын ала сөз байласу арқылы кісі өлтіру), 24-бабы 3-бөлігі (қылмысқа дайындалу), және 293-бабы 3-бөлігі (бұзақылық) бойынша айып тағылған.

Қоғамдық бақылау

Бұл іс қоғамда үлкен резонанс тудырып отыр. Жәбірленуші тарап пен қалың жұртшылық соттың әділ шешім шығаруын күтуде. Қазіргі уақытта процестің әрбір кезеңі ашық өтіп, тікелей эфир арқылы көрсетілуде. Бүгінгі отырыстың толық жазбасын Жоғарғы Соттың YouTube арнасынан көруге болады.

Келесі отырыс

Сот отырыстары жалғасуда. Қосымша мәліметтер ресми дереккөздер арқылы хабарланып отырады.

Сиыр еті неге қымбаттады?

 

Елімізде сиыр етінің бағасы тоқтаусыз өсіп жатыр. Қазір ол жылқы етінен әлдеқайда қымбат. Бұрын керісінше болатын. Мұның басты себебі — сиыр етінің жаппай шетелге экспортталуы дейді мәжілісмендер.
 
Магеррам Магеррамов, Мәжіліс депутаты:

 
— Сиыр етінің осындай үлкен көлемінде экспортталуына байланысты елде бұл өнімнің саны айтарлықтай азайды. Тиісінше, өндірушілер, содан кейін нарықтар бағаны көтере бастады. Қазақстанда жылқы еті әрқашан сиыр етінен қымбат болатын.
 
Депутаттың пікірінше, Үкімет ет экспортын арттыру мақсатында шекараларды ашқанымен, ішкі нарықтағы өнім тапшылығының алдын алмаған. Соның салдарын қазір базар сөрелерінен көруге болады.
 
Енді Магеррамов мемлекеттік қаражатты мал басын көбейту мен мал сою алаңдарын салуға бағыттап, мемлекеттік сатып алу порталында сиыр етінің бағасын тұрақтандыру үшін жылқы етін де тізімге қосуды ұсынып отыр.
 
Ақпараттық дереккөз: КТК телеарнасы

Жасанды интеллект: Құнды көмекші ме, қауіпті құрал ма?

 

el24.kz Финляндияда 16 жастағы жасөспірім мектепте үш адамды жарақаттап, бұл әрекетін алдын ала жасанды интеллект көмегімен жоспарлағаны туралы ақпарат жұртты алаңдатып отыр. Жасанды интеллект – адамзат үшін игілік пе, әлде қауіп пе деген сұрақ тағы да күн тәртібіне шықты.

ЖИ – бейтарап құрал


ChatGPT секілді жүйелер адамды шабыттандыруға, білім алуға, шығармашылыққа жол ашуға көмектеседі. Алайда оны бұрыс мақсатта пайдалануға да болады. Пышақтың ас үйде де, қылмыста да қолданылатыны секілді, ЖИ-ді де қолдану – адамның ниетіне байланысты.

Қауіпсіздік қайда?

OpenAI секілді ұйымдар ChatGPT-ге арнайы қауіпсіздік фильтрлерін енгізген. Мысалы, жүйе қару жасау, адамға зиян келтіру туралы сұрақтарға жауап бермейді. Бірақ кей қолданушылар сұрақты астарлап, айламен қойған жағдайда, жүйені алдап өтуі мүмкін. Бұл – барлық технологияға тән ортақ қауіп.

Не істеу керек?

Жасөспірімдердің ЖИ-мен жұмысын қадағалау маңызды.
Ата-ана мен мектеп балалардың психикалық күйіне назар аударуы қажет.
ЖИ этикасы мен қауіпсіздігі туралы қоғамда кеңінен ақпарат берілуі тиіс.

Қорытынды

Жасанды интеллект – адамзат дамуына зор мүмкіндік. Бірақ оны қауіпсіз әрі саналы қолдану – бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір технология адамның қолындағы құрал ғана. Оны жақсылыққа да, жамандыққа да бұру – өз еркімізде.

 

Жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда емтихан тапсыру міндеттеледі ме?

 

Соңғы кездері әлеуметтік желілер мен қоғам арасында «жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда қайтадан емтихан тапсыру қажет болады» деген ақпарат кеңінен таралуда.

Осыған байланысты көптеген азаматтардың көкейінде сұрақ туындауда. Бұл рас па? Жаңа ереже енгізілді ме? Біз бұл мәселені ресми ақпарат көздеріне сүйене отырып el24.kz тілшісі зерттеп көрді.

Қазіргі жағдай

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жүргізуші куәлігінің мерзімі аяқталған жағдайда оны ауыстыру үшін қайтадан емтихан тапсыру талап етілмейді. Бұл рәсім тек құжатты жаңартуға қатысты және төмендегідей құжаттар қажет:

  • Жеке куәлік;
  • 083/у нысанындағы медициналық анықтама;
  • Мемлекеттік баж салығының төленгенін растайтын түбіртек (1,25 АЕК);
  • Бұрынғы жүргізуші куәлігі.

Құжаттарды мамандандырылған Халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО) апару жеткілікті. Сондай-ақ, медициналық тексерістен сол орталықта өтуге болады.

Жаңалықтар мен ұсыныстар

Иә, жақында жүргізуші куәлігіне қатысты бірқатар өзгерістер мен ұсыныстар айтылды:

  • Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева 2024 жылдың жазында жүргізуші куәлігіне емтиханды онлайн форматта тапсыру мүмкіндігін ұсынды. Бұл ұсыныс әлі заң ретінде қабылданған жоқ, тек талқылау деңгейінде тұр.
  • 2024 жылдың қарашасынан бастап теориялық емтихан тапсыруға екі факторлы аутентификация енгізілді. Бұл жаңашылдық емтихан тапсыру кезінде алаяқтықтың алдын алуға бағытталған.

Дегенмен, қазіргі уақытта мерзімі өткен куәлікті жаңарту үшін емтихан тапсыру міндеттелмеген. Бұл туралы ресми ақпарат egov.kz және gov.kz сайттарында нақты жазылған.

Қорытынды

Қазіргі заңнама бойынша, жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда оны ауыстыру үшін емтихан тапсыру қажет емес. Алайда, бұл салада өзгерістер мен ұсыныстар айтылып жатыр, сондықтан ресми көздерге сүйене отырып, жаңалықтарды қадағалап отыру маңызды.

Сіздің де жүргізуші куәлігіңіздің мерзімі аяқталуға жақын болса – уақыт оздырмай, қажетті құжаттарды дайындап, құжатыңызды жаңартып алыңыз.

Азияда «Омикрон» өршіді — вакцина егу қайта басталуы мүмкін

 

Бес жыл бұрын жаһан жұртын дүрліктірген «Омикрон» Азияда қайта өрши бастады. Әсіресе Гонконг пен Сингапурде.

Қазірдің өзінде 14 мыңнан астам адамнан "LP.8.1" деп аталатын вирустың жаңа түрі табылған. Енді пандемияның жаңа толқыны әлемді алаңдатып отыр. Эпидахуал өрши түссе, вакцина егу қайта басталуы мүмкін.

Қазақстанда да жыл басынан бері 300-ден астам жағдай тіркеліпті. Біздегі ахуал қалай? Шектеу шаралары қайта енгізілуі мүмкін бе? Қазір Азияның бірқатар елінде вирус жұқтырып ауруханада жатқандардың қатары күн сайын көбеюде.

Әсіресе Гонконг пен Сингапур, Қытай және Тайландатағы жағдай алаңдатарлық. Гонконг дәрігерлері «Омикрон» індетінің жаңа толқыны басталғанын растады. Осы айдың өзінде 30-дан аса адам көз жұмған. Сингапурде де ай басынан бері 14 мыңнан аса адам вирус жұқтырыпты. Күніне 130-ға жуық науқас ауруханаға түсуде.

Басым бөлігі 65 жастан асқандар. Отандық дәрігерлер жаңа штаммның белгілерін атады. Дмитрий Еделев, медицина ғылымдарының докторы:

— COVID-тің жаңа штамы біртіндеп таралуда. Бұл «Омикронның» мутацияларының бірі. Негізінде бұл штамм қазіргі уақытта алаңдаушылық тудырмайды. Иә, шағын толқын бар. Бұл вирустың белоктарында мутацияның пайда болуымен байланысты.

Оның белгілі бір ерекшеліктері бар. Ол алдыңғыларға қарағанда тамақтың ауруын, мұрынның бітелуін, түшкіруді және аздап құрғақ жөтел тудырады. Сондай-ақ әлсіздік пайда болып, дене сырқырайды. Бірнеше күннен кейін вирус күшейіп, дене қызуы 39 градусқа дейін көтеріледі екен.

Жыл басынан бері елімізде 329 жағдай тіркелген, қайтыс болғандар жоқ. Бұл өткен жылмен салыстырғанда төрт есе аз. Елдегі эпиджағдай жіті бақылауда, сондықтан алаңдауға негіз жоқ деп отыр жауапты органдар.

Жасұлан Алпысбаев, ҚР ДСМ Санитария-эпидемиологияны бақылау комитетінің басқарма басшысы:

— «Омикрон» штамы пандемия кезіндегідей қауқарлы емес. Сырқат жеңіл түрде өтеді. Сондай бірадамзатқа қауіп төндіріп жатқан жоқ. Жалпы біздің елімізде жағдай тұрақты. Сол үшін алаңдап, аурудың үлкен бір толқыны келе жатыр, байқаңыздар деп, дүрбелеңге салдырайын деген ой жоқ.  Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Ковид-19 пандемиясын ресми жарияғалы бес жыл өтті. Осы уақыт ішінде әлемде 700 миллионнан астам адам вирус жұқтырып, 7 миллионы көз жұмған екен. Бұл адамзат тарихындағы ең қатерлі індеттердің біріне айналды.

Бұрын‑соңды болмаған шектеу шаралары қабылданып, халық бірнеше уақыт міндетті карантинде болған еді. Сол себепті көпшіліктің алаңдауы — заңдылық.

Дереккөз:  КТК телеарнасы

Подробности
Категория: Керек кеңес
Сізге керегі 
-1 ас қасық тұз 
-1 ас қасық сода 1 
-1ас қасық ыдыс жуатын сұйықтық 
-1 стакан су 
-1 үзім алюмин фольгасы 

Подробности
Категория: Даңқ пен Дақпырт

Тамара Асар 22 жасында аяғының ауырғанына қарамай, сахнада ән айтқан сәтін еске алды. Жақын күндері сол сәтті қайта бастан өткергенін айтты.

“Қазақта жыламаған балаға емшек жоқ” деген сөз бар ғой. Мен өзім іштей “тәкәппар” шығармын, жағдайымды айтып, жылап не сұрап көрмеппін. Аяғымды қайта басып саxнаға шыққан кезде 22 жаста едім. Қып-қызыл юбканың астына ісіктен жуандаған жаралы аяқтан қан сорғалап тұрса да, ән айтып, жымиып төмен қарап тұрған кезімді ешқашан ұмытпаушы едім.

Подробности
Категория: Керек кеңес

 Тоңазытқыштағы жағымсыз иіс – бұл әрбір үй шаруасындағы әйелдің бетпе-бет келетін проблемасы. Оның пайда болу себептері қандай және одан қалай құтылуға болатынын осы мақаламыздан оқып біліңіздер. Тоңазытқыштағы жағымсыз иістің пайда болуына не себеп болуы мүмкін?

Бүлінген азық-түлік. Тоңазытқышта жағымсыз иістің пайда болуының ең көп таралған себебі – бұл әрине баяғыда-ақ бұзылып, оны сіз лақтыруды ұмытып кеткен азық-түліктер.

Подробности
Категория: Сырласу

Сәлеметсіздер ме «Сырласу !»

Аты –жөнімді,мекен –жәйімді көрсетпей беріңіздерші өтініш...

Менің өмірім бір жыл ішінде   танымастай өзгерді.Тұрмысқа жүкті болып шықтым.Тұрмысқа шығарда үйленетін жігітіме бәрін жасырмай айтқанмын.Өйткені төрт жыл жүрген жігітім,аяғың ауыр болса ғана аламын деп талап қойып, аяғым ауырлағанда қарасын көрсетпей жоқ болып кетті.

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Қырғызстан милициясы жаңа туған сәбилерді сатумен айналысты деген күдікпен бір топ дәрігерлерді ұстаған.
Қазір тергеу абақтысында Бішкек емханаларында жұмыс істеген үш медициналық қызметкер отыр. Оларға қарсы "адам саудасы" бойынша қылмыстық іс қозғалған.

 "Тергеу амалдары жүріп жатыр. Аяқталған соң, мән-жайды толық айтамыз", – деді Қырғызстанның ІІМ өкілі Карима Асанғұлова. Әзірге жаңа туған сәбилерді қандай перзентханада сатып келгені белгісіз. 

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Австралиялық полицейлер радиостудияға басып кіріп, жүиргізуші Джен Фрикерді сүйіп алған қаңғыбасты тұтқындады.
Оқиға 5 қыркүйекте болған. Қаңғыбас күзет қызметіне байқатпай кіріп, студиядағы сүйкімді жүргізушіні сүйіп алып, қашып кеткен. 31 жастағы күдіктіні құқық қорғаушылар орталық вокзалда ұйықтап жатқан жерінен тапқан. Оған адам аңдығаны, ғимаратқа заңсыз кіргені және шабуыл жасағаны үшін айып тағылған. Қазір ол сот-психиатриялық сараптамадан өтіп жатыр.

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

АҚШ тұрғыны Джош Хорнер кәмелеттік жасқа толмаған туған қызын зорлады деген айыппен 50 жылға сотталған еді, алайда күтпеген жерден шыққан айғақтардың арқасында ақталып шықты, деп хабарлайды Oregon Innocence Project қоғамдық ұйымы.

Үкім шыққан соң алты айдан кейін 45 жастағы ер адам құқық қорғаушыларға қайта арызданды. Ол туған қызын зорлағаны үшін айыпты деп танылған еді, айғақ ретінде қызының сөзі ғана ескерілген. Қылмыстың ешқандай белгісі, ДНҚ-сараптамалар, тіпті куәгерлер де болмаған.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Қал қайда болса...... 
Денегдегі қал қай жерге орналасуына қарай адамдардың мінез-құлқы,болашақ тағдыры хақында неше қилы жормалдар,пайымдаулар айтылады.Егер денеде неғұрлым қал көп болса,мән-мағынасы да соғұрлым мол,әрі алдын-ала жасалатын болжамдар шындыққа жиі үйлесіп жатады. 
Дөңгелек қал - бақытты тағдыр кепілі. 

Подробности
Категория: Ғибратты әңгімелер

Қарыздан құтылу үшін оқылатын дұға Қарыздан құтылу үшін оқылатын дұға 
«Аллаһуммә әкфини бихаләликә ән харамика уә ағнини би фадликә аммән сиуакә». 

Я, Раббым! Мені халалға қанағат етіп, харамдардан сақтанатын ете гөр және ұлылығыңмен Сенен басқаға мұқтаж болудан сақтай гөр.  

Подробности
Категория: Елең еткізер

Теміртауда 19 жастағы қыз ВИЧ-пен ауыратынын білгеннен кейін полицияға 28 жастағы ер адамның үстінен арыз түсірді. СПИД-пен күрес орталығының мамандары эпидемиологиялық тексеру жүргізіп, қаскүнем вирусты тағы үш адамға жұқтырғанын анықтады.

Орталықтың баспасөз хатшысы Светлана Могайдың айтуынша, әзірге зардап шегушілердің біреуі ғана полицияға арыз жазған.

"Қыз 19 жаста, ол адаммен интернет арқылы танысқан. Олар бір айға жуық сөйлесіп жүрген, ол оған жылы-жылы сөздер айтып, өлең жазып, жүрегін жаулаған. Қысқасы, қалада серуендеу үшін кездескен. Ал серуендеп болған соң, ер адам қызды үйіне шақырған. Өзінің айтуынша, үйде оны жыныстық қатынасқа түсуге мәжбүрлеген", — дейді Светлана Могай.

Подробности
Категория: Сырласу

Мен күйеуіммен сүйіп қосылдым. Бірақ тағдыр бізге бірге болуды жазбаған екен. Қазір мен отбасымызды сақтап қалуға тырыспағаным үшін өзімді кінәлаймын. 

Арсен екеуміз студент кезімізде танысып, бір жылдай жүріп үйлендік. Арсеннің ата-анасы ауылдан біз секілді студент кездерінде қалаға келіп, осы жерде тұрақтап қалған. Ал менің жалғыз анам бар. Әкем біздің кішкентай кезімізде қайтыс болған. Мен қалада оқып жүргенде анам да қалаға көшіп келді. Сіңілім мен анам үшеуміз пәтер жалдап тұрдық.

Подробности
Категория: Тылсым дүние
 Ғылымда «ғаламның ақпараттық өзекшесі» деген ұғым бар. Былайша айтқанда, біз өмір сүріп отырған ғаламдағы өткен-кеткен оқиғаның бәрі ақпарат өзекшесінде тіркеліп отырады. Бірақ оны көру – кез-келген адамның маңдайына жазылмаған бақ. Бірақ сол ақпараттық ойыққа түсіп кетіп, сонау ескі заманға, не болмаса болашақта болар өмірге тап болып, таң-тамаша болған адамдар да бар.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Жасыл түсті картопты жеуге болмайды.

Картоптың жасыл түсі оның дұрыс піскенінің көрсеткіші емес. Картоп неге жасыл түсті болады? Картоптың түйнектерін дұрыс сақтамай, оған күн сәулесі түскен кезде онда жасыл түс пайда болады. Өйткені картоптың қабығының астында барлық өсімдіктерге тән ерекше пигмент - хлорофилл бар. Соның арқасында өсімдіктердің жапырағы мен сабағы жасыл түске боялады.  
Ал күн сәулесі картоптың қабығының астына еніп, аталмыш заттегімен байланысса, реакция жүріп, көкөніс түсін өзгертеді. Картоп түйнектері жер астында пісе бастағанда ол жасыл түсті болмайды. Өйткені күн сәулесінен қорғалған. Егер жасыл түсті картоптың дәмін татсаңыз, ол қатты және ащы болады. 

Подробности
Категория: Елең еткізер

Елордада қазақстандықтардың геномын анықтайтын бірегей зертхана ашылады. 

Бұл туралы  «Ұлттық ғылыми медициналық орталық» АҚ басқармасының төрағасы Абай Байгенжин айтты, деп хабарлайды ҚазАқпарат. 

Оның айтуынша, 2018 жылы Бейжіңде өткен ШЫҰ елдері ауруханаларының ынтымақтастығы жөніндегі бірінші форумда еліміздің Ұлттық ғылыми медициналық орталығы ШЫҰ ауруханалары қауымдастығына мүше болып қабылданған. 
  1. Аскариданы ертерек емдеңіз
  2. Өзіңіз туралы білгіңіз келе ме?  
  3. Кореяда жұмыс істеп жүрген Әйгерімнің әңгімесі
  4. Нақсүйер болуға әбден төселіп алдым...