25 мамырдан бастап тіркелмеген телефондар бұғаттала бастайды: Не білу керек?

 

el24.kz Қазақстанда 2025 жылғы 24 наурыздан бастап мобильді құрылғыларды тіркеу ережелері жаңартылды.

Енді елімізге заңсыз әкелінген немесе тіркелмеген смартфондар кезең-кезеңімен бұғаттала бастайды. Бұл шара 25 мамырдан бастап нақты іске қосылады.

Қандай құрылғылар бұғатталады?

Сұр тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды тексерілмеген немесе толық емес құрылғылар. Оларға 30 күндік мерзім беріледі. Сол уақыт ішінде тіркелмесе, бұғатталады.
Қара тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды жалған немесе ұрланған болып табылатын құрылғылар бірден бұғатталады.

Қандай құрылғыларға қауіп жоқ?

2025 жылдың 24 наурызына дейін Қазақстанда қолданылып келген және операторлар базасына тіркелген смартфондар бұғатталмайды. Олар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді.

Не істеу керек?

Жаңа телефон сатып алмас бұрын imei.rfs.gov.kz сайтында IMEI-кодты тексеріңіз.
Егер операторыңыздан "IMEI-код сұр тізімде" деген SMS келсе, 30 күн ішінде заңдылығын растаңыз.
Бұғаттау қаупі туындаса, ресми тіркеу орталықтарына жүгініңіз.
Неліктен бұл қажет?

Цифрлық даму министрлігінің мәліметінше, елде 3,7 миллионнан астам құрылғы қайталанған немесе жалған IMEI-кодпен жұмыс істейді. Бұл ұялы байланыс жүйесіне қауіп төндіреді әрі телефон ұрлығының артуына ықпал етеді.

Егер құрылғыңыз бұрыннан қолданыста болса, еш алаңдамаңыз. Ал жаңа смартфон сатып алғанда – бірінші тексеріңіз, кейін қолданыңыз!

Шерзат Полат ісі: 22 мамырдағы сот отырысында не белгілі болды?

                                                  Фото видеодан скриншот

 el24kz 2025 жылғы 22 мамырда Талдықорған қаласында 16 жастағы Шерзат Полаттың өліміне байланысты қылмыстық іс бойынша кезекті сот отырысы өтті.

Іс Жетісу облыстық қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында қаралуда. Сот процесі Жоғарғы Соттың ресми YouTube арнасында ашық түрде көрсетілуде.

Құжаттарды зерттеу кезеңі

Бүгінгі сот отырысы барысында істегі құжаттарды зерттеу жалғасты. Сонымен қатар, бұған дейін әлеуметтік желіде тараған сотталушылардың бейнежазбасына қатысты қызметтік тексерудің нәтижесі жария етілді. Тексеру барысында сот трансляциясын уақытында тоқтатпаған техникалық қызметкерлердің кінәсі анықталып, олар тәртіптік жауапкершілікке тартылғаны хабарланды.

Іс бойынша айыпталушылар

Қылмыстық іс бойынша 9 адамға айып тағылған. Олардың арасында аса ауыр қылмыстармен қатар, бұзақылық пен ұрлық баптары бойынша да жауапқа тартылып отырғандар бар.

Мысалы, негізгі фигуранттардың бірі Шынасыл Абзалға ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабы 2-бөлігінің 5), 9), 14) тармақтары (аса қатыгездікпен, адамдар тобы болып, алдын ала сөз байласу арқылы кісі өлтіру), 24-бабы 3-бөлігі (қылмысқа дайындалу), және 293-бабы 3-бөлігі (бұзақылық) бойынша айып тағылған.

Қоғамдық бақылау

Бұл іс қоғамда үлкен резонанс тудырып отыр. Жәбірленуші тарап пен қалың жұртшылық соттың әділ шешім шығаруын күтуде. Қазіргі уақытта процестің әрбір кезеңі ашық өтіп, тікелей эфир арқылы көрсетілуде. Бүгінгі отырыстың толық жазбасын Жоғарғы Соттың YouTube арнасынан көруге болады.

Келесі отырыс

Сот отырыстары жалғасуда. Қосымша мәліметтер ресми дереккөздер арқылы хабарланып отырады.

Сиыр еті неге қымбаттады?

 

Елімізде сиыр етінің бағасы тоқтаусыз өсіп жатыр. Қазір ол жылқы етінен әлдеқайда қымбат. Бұрын керісінше болатын. Мұның басты себебі — сиыр етінің жаппай шетелге экспортталуы дейді мәжілісмендер.
 
Магеррам Магеррамов, Мәжіліс депутаты:

 
— Сиыр етінің осындай үлкен көлемінде экспортталуына байланысты елде бұл өнімнің саны айтарлықтай азайды. Тиісінше, өндірушілер, содан кейін нарықтар бағаны көтере бастады. Қазақстанда жылқы еті әрқашан сиыр етінен қымбат болатын.
 
Депутаттың пікірінше, Үкімет ет экспортын арттыру мақсатында шекараларды ашқанымен, ішкі нарықтағы өнім тапшылығының алдын алмаған. Соның салдарын қазір базар сөрелерінен көруге болады.
 
Енді Магеррамов мемлекеттік қаражатты мал басын көбейту мен мал сою алаңдарын салуға бағыттап, мемлекеттік сатып алу порталында сиыр етінің бағасын тұрақтандыру үшін жылқы етін де тізімге қосуды ұсынып отыр.
 
Ақпараттық дереккөз: КТК телеарнасы

Жасанды интеллект: Құнды көмекші ме, қауіпті құрал ма?

 

el24.kz Финляндияда 16 жастағы жасөспірім мектепте үш адамды жарақаттап, бұл әрекетін алдын ала жасанды интеллект көмегімен жоспарлағаны туралы ақпарат жұртты алаңдатып отыр. Жасанды интеллект – адамзат үшін игілік пе, әлде қауіп пе деген сұрақ тағы да күн тәртібіне шықты.

ЖИ – бейтарап құрал


ChatGPT секілді жүйелер адамды шабыттандыруға, білім алуға, шығармашылыққа жол ашуға көмектеседі. Алайда оны бұрыс мақсатта пайдалануға да болады. Пышақтың ас үйде де, қылмыста да қолданылатыны секілді, ЖИ-ді де қолдану – адамның ниетіне байланысты.

Қауіпсіздік қайда?

OpenAI секілді ұйымдар ChatGPT-ге арнайы қауіпсіздік фильтрлерін енгізген. Мысалы, жүйе қару жасау, адамға зиян келтіру туралы сұрақтарға жауап бермейді. Бірақ кей қолданушылар сұрақты астарлап, айламен қойған жағдайда, жүйені алдап өтуі мүмкін. Бұл – барлық технологияға тән ортақ қауіп.

Не істеу керек?

Жасөспірімдердің ЖИ-мен жұмысын қадағалау маңызды.
Ата-ана мен мектеп балалардың психикалық күйіне назар аударуы қажет.
ЖИ этикасы мен қауіпсіздігі туралы қоғамда кеңінен ақпарат берілуі тиіс.

Қорытынды

Жасанды интеллект – адамзат дамуына зор мүмкіндік. Бірақ оны қауіпсіз әрі саналы қолдану – бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір технология адамның қолындағы құрал ғана. Оны жақсылыққа да, жамандыққа да бұру – өз еркімізде.

 

Жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда емтихан тапсыру міндеттеледі ме?

 

Соңғы кездері әлеуметтік желілер мен қоғам арасында «жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда қайтадан емтихан тапсыру қажет болады» деген ақпарат кеңінен таралуда.

Осыған байланысты көптеген азаматтардың көкейінде сұрақ туындауда. Бұл рас па? Жаңа ереже енгізілді ме? Біз бұл мәселені ресми ақпарат көздеріне сүйене отырып el24.kz тілшісі зерттеп көрді.

Қазіргі жағдай

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жүргізуші куәлігінің мерзімі аяқталған жағдайда оны ауыстыру үшін қайтадан емтихан тапсыру талап етілмейді. Бұл рәсім тек құжатты жаңартуға қатысты және төмендегідей құжаттар қажет:

  • Жеке куәлік;
  • 083/у нысанындағы медициналық анықтама;
  • Мемлекеттік баж салығының төленгенін растайтын түбіртек (1,25 АЕК);
  • Бұрынғы жүргізуші куәлігі.

Құжаттарды мамандандырылған Халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО) апару жеткілікті. Сондай-ақ, медициналық тексерістен сол орталықта өтуге болады.

Жаңалықтар мен ұсыныстар

Иә, жақында жүргізуші куәлігіне қатысты бірқатар өзгерістер мен ұсыныстар айтылды:

  • Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева 2024 жылдың жазында жүргізуші куәлігіне емтиханды онлайн форматта тапсыру мүмкіндігін ұсынды. Бұл ұсыныс әлі заң ретінде қабылданған жоқ, тек талқылау деңгейінде тұр.
  • 2024 жылдың қарашасынан бастап теориялық емтихан тапсыруға екі факторлы аутентификация енгізілді. Бұл жаңашылдық емтихан тапсыру кезінде алаяқтықтың алдын алуға бағытталған.

Дегенмен, қазіргі уақытта мерзімі өткен куәлікті жаңарту үшін емтихан тапсыру міндеттелмеген. Бұл туралы ресми ақпарат egov.kz және gov.kz сайттарында нақты жазылған.

Қорытынды

Қазіргі заңнама бойынша, жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда оны ауыстыру үшін емтихан тапсыру қажет емес. Алайда, бұл салада өзгерістер мен ұсыныстар айтылып жатыр, сондықтан ресми көздерге сүйене отырып, жаңалықтарды қадағалап отыру маңызды.

Сіздің де жүргізуші куәлігіңіздің мерзімі аяқталуға жақын болса – уақыт оздырмай, қажетті құжаттарды дайындап, құжатыңызды жаңартып алыңыз.

Азияда «Омикрон» өршіді — вакцина егу қайта басталуы мүмкін

 

Бес жыл бұрын жаһан жұртын дүрліктірген «Омикрон» Азияда қайта өрши бастады. Әсіресе Гонконг пен Сингапурде.

Қазірдің өзінде 14 мыңнан астам адамнан "LP.8.1" деп аталатын вирустың жаңа түрі табылған. Енді пандемияның жаңа толқыны әлемді алаңдатып отыр. Эпидахуал өрши түссе, вакцина егу қайта басталуы мүмкін.

Қазақстанда да жыл басынан бері 300-ден астам жағдай тіркеліпті. Біздегі ахуал қалай? Шектеу шаралары қайта енгізілуі мүмкін бе? Қазір Азияның бірқатар елінде вирус жұқтырып ауруханада жатқандардың қатары күн сайын көбеюде.

Әсіресе Гонконг пен Сингапур, Қытай және Тайландатағы жағдай алаңдатарлық. Гонконг дәрігерлері «Омикрон» індетінің жаңа толқыны басталғанын растады. Осы айдың өзінде 30-дан аса адам көз жұмған. Сингапурде де ай басынан бері 14 мыңнан аса адам вирус жұқтырыпты. Күніне 130-ға жуық науқас ауруханаға түсуде.

Басым бөлігі 65 жастан асқандар. Отандық дәрігерлер жаңа штаммның белгілерін атады. Дмитрий Еделев, медицина ғылымдарының докторы:

— COVID-тің жаңа штамы біртіндеп таралуда. Бұл «Омикронның» мутацияларының бірі. Негізінде бұл штамм қазіргі уақытта алаңдаушылық тудырмайды. Иә, шағын толқын бар. Бұл вирустың белоктарында мутацияның пайда болуымен байланысты.

Оның белгілі бір ерекшеліктері бар. Ол алдыңғыларға қарағанда тамақтың ауруын, мұрынның бітелуін, түшкіруді және аздап құрғақ жөтел тудырады. Сондай-ақ әлсіздік пайда болып, дене сырқырайды. Бірнеше күннен кейін вирус күшейіп, дене қызуы 39 градусқа дейін көтеріледі екен.

Жыл басынан бері елімізде 329 жағдай тіркелген, қайтыс болғандар жоқ. Бұл өткен жылмен салыстырғанда төрт есе аз. Елдегі эпиджағдай жіті бақылауда, сондықтан алаңдауға негіз жоқ деп отыр жауапты органдар.

Жасұлан Алпысбаев, ҚР ДСМ Санитария-эпидемиологияны бақылау комитетінің басқарма басшысы:

— «Омикрон» штамы пандемия кезіндегідей қауқарлы емес. Сырқат жеңіл түрде өтеді. Сондай бірадамзатқа қауіп төндіріп жатқан жоқ. Жалпы біздің елімізде жағдай тұрақты. Сол үшін алаңдап, аурудың үлкен бір толқыны келе жатыр, байқаңыздар деп, дүрбелеңге салдырайын деген ой жоқ.  Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Ковид-19 пандемиясын ресми жарияғалы бес жыл өтті. Осы уақыт ішінде әлемде 700 миллионнан астам адам вирус жұқтырып, 7 миллионы көз жұмған екен. Бұл адамзат тарихындағы ең қатерлі індеттердің біріне айналды.

Бұрын‑соңды болмаған шектеу шаралары қабылданып, халық бірнеше уақыт міндетті карантинде болған еді. Сол себепті көпшіліктің алаңдауы — заңдылық.

Дереккөз:  КТК телеарнасы

Подробности
Категория: Керек кеңес
Аскаридозбен жер бетінде 1 млрд адам ауырады екен. Бұл ересектер мен балаларда да кездесетін ауру. Оны тудырушы – аскарида, яғни ішек құрты. Құрттардың ұзындығы – 15-20 см (еркектері), 20-40 см (ұрғашылары) болады екен. Ал түсі – ақшыл қызғылт.

Подробности
Категория: Керек кеңес
Адам баласы ешуақытта мінсіз болған емес. Әрдайым жақсы, жаман қасиеттері өзара алмасып көрініс тауып отырады. Бір адам жібектей нәзік мінезін бағаласа, екіншісі керісінше дәл осы адамды қатыгез жан деп біледі. Есесіне жақсы, жаман қасиеттерімізді білу арқылы бір-бірімізге түсіністікпен қарай аламыз. 

Подробности
Категория: Сырласу

Ол жақта да шымкенттіктер көп екен 

«Асан қаласына өткен жылдың тамыз айында келдім, – дейді Әйгерім. – Мұнда танысым болған соң жұмыс табуда бұл елге өтудегідей қиындыққа кезікпедім десем де болады. Қазақстаннан Кореяға виза жоқ, сондықтан ол жаққа бір айға баратын турист ретінде өттім. Мұнда аяқ басқаннан кейін кері қайтатын билетті сатып жібердім де, қасымдағы танысыммен жалдамалы пәтер іздей бастадық. 

Подробности
Категория: Сырласу

Мен ішкі жан сырымды жан адамға айта алмаймын. Өйткені мені айналамдағылардың ешқайсысы түсінбейтінін білем. Сондықтан бүгін мен «Алаш айнасындағы» «Отбасы – ошақ қасы» айдарына мұңымды жазып, шерімді бір тарқатып алғым келді.

Менің жасым 24-те. Осы жаста қыз баланың нағыз тұрмыс құрып, бала сүйетін уақыты ғой. Менің де отбасын құрып, ана атанғым келеді. Бірақ бұл мүмкін емес.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Ертеректе дәрi тапшы болса, қазiр удай қымбат, химиялық құрамына да сенуге болмайды. Осындай сәтте халық медицинасында баяғы заманнан келе жатқан қазақи емнiң түрi- кәдiмгi қойдың емдiк қасиеттерi жайында бiлген де артық болмас. 

Подробности
Категория: Елең еткізер

Интернеттегі домен атаулары жүйесін (DNS) қорғау мақсатында техникалық жаңарту жүргізіледі.

11 қазаннан кейін әлем бойынша интернеттің жұмысы нашарлауы мүмкін. Бұл уақытта Домен атаулары мен IP-адрестерді басқару жөніндегі корпорация (ICANN) тарихта тұңғыш рет криптографиялық кілттерді ауыстырғалы отыр. Бұл – интернеттегі домен атаулары жүйесін (DNS) қорғау мақсатында жасалатын жұмыс.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Анар жемісінің қаншалықты дәмді екенін көпшілік білетін шығар. Алайда оның бұл қасиетінен өзге денсаулыққа пайдасы да бар. Оның шырынан алу үшін 1 анар, көлемі 30х30 сантиметр болатын 4 қабатталған дәке және 15 минут қажет. 

 1. Жасарту қасиеті бар. Бос радикалдарды жоғалту мәселесінде анар бірінші орынға ие болады. Оның құрамында көптеген антиоксиданттар бар. 

Подробности
Категория: Сырласу
Арма, "Сырласу" клубы!    
Тағдыр мені ана алақанынан бес жасымда айырды.Атымды жазғым келмейді.Анонимді беріңіздерші. Анам ел қатарлы өмір кешіп жүргенде кенеттен  жүйке ауруына шалдығыпты. 
 
Анамды əкем емдетемін деп, ем қонар деген оймен  апармаған жері қалмапты.  Əлі анам байғұс  күніге сандырақтап, жиі-жиі қысылып қала береді. Жазылмады. Аурудың кесірінен  өз перзентінен қарай да алмапты.  

Подробности
Категория: Керек кеңес

Өркениеттің көптеген құпиялары әлі ашылмады. Майя халқы күн мен айдың межесіне қарай өзінің жеке күнтізбесін қалыптастырып, өмір сүрген. Олардың есептеуі әрдайым дәл келіп отырған, сол себепті күнтізбе шынайы түрде құрылған деген болжам бар.

Ежелгі өркениеттің есептеуі бойынша адамға әрқайсысы өзінше әсер ететін 13 кезең бар. Олардың әрқайсысы жан жануарлардың аттарымен аталады.

Майя жұлдызнамасы бойынша 13 жануардың қайсысы екеніңізді біліңіз. Барынша сәйкес келетін сипаттаулар сізді таң қалдыратыны анық. 

Подробности
Категория: Ғибратты әңгімелер

Бұл фәнимен қоштасқан соң әруақ із-түссіз жоқ болып кетпейді. Олардың ұрпақтарымен ақпараттық, тектік байланысы үздіксіз жалғаса береді. Көне замандағы өркениеттердің көпшілігі өлілер жанымен байланыстың барына сенген. Үрім-бұтағы жеті атасынан бері қарғысқа ұшыраған деген сөздер бар.

Грек аңыздарында Танталдың жеті ұрпағы оған айтылған қарғысқа ұшыраған делінеді. Бала өлтіргені күнәсін солай арқалаған. Криминалист Чезаре Ломброзо тектік зерттеу жасаған. Қылмыс жасағандардың дені тегінде сондай ақпараттың жазылуынан осындай жолға түскенін дәлелдейді. Адамның дарыны мен кемшілігі тегінен берілетіні рас. Жұлдызнамашылар қарғыс арқалаған адамның тағдыры жұлдызнамаға сай болмайтынын айтады.

Подробности
Категория: Тылсым дүние

Базбіреу бұған сенер, біреу сенбес. Бәлкім мұндай жағдай біріңіздің басыңыздан өткен де шығар. Ал мен сол оқиғаға еш түсінік таба алмадым. Түс дейін десем, түс емес сияқы. Басымнан өткен сол бір түсініксіз оқиғаны жазып, «Алаш айнасына» жіберіп отырмын. Оқиға былай болған еді....

Бала кезімде, әдеттегіше, жазда сіңлім екеуміз ауылдағы ата-әжемнің үйіне бардық. Олар тұратын ауылда неше түрлі ұлт өкілдері тұратын. Араларында сығандар да бар. Ол ауылда ұрлық көп болатындықтан атам мен әжем тұратын үйдің терезелеріне темір тор қағып тасталған. Атам мен әжем алты бөлмелі үлкен үйде екуі ғана тұратын (ұлы-біздің әкеміз қалада, ал қызы сол ауылда бөлек тұратын). Бөлме көп болған соң сіңлім екеуміз бөлек-бөлек бөлмеде жататынбыз. Түсініксіз оқиға барған соң екінші күні басталды.

Подробности
Категория: Бүгін

Құрылыс саласындағы бизнес өкілдеріне Қала құрылысы кодексін дайындаудың алғашқы нәтижелері таныстырылды.

Қала құрылысы кодексін әзірлеудің орындылығын анықтауға бағытталған зерттеудің алғашқы нәтижелері «Атамекен» ҚР ҰКП Төралқасының Құрылыс және тұрғын үй-шаруашылық комитеті отырысында талқыланды. «Атамекен» аталған зерттеуді ҚР Инвестициялар және даму министрлігі, салалық қауымдастықтар және бейінді сарапшылармен бірге жүргізіп отыр.

Подробности
Категория: Проза

Үй тазалаған сайын жатын бөлмедегі осы бір ескі-құсқы болып, бірақ еш жері сынып, не жарамсыз болмаса да, тозып кеткен сандық Мөлдірдің көзіне құдды бір лақтырып тастау керек заттай көрінетін. Дегенмен, үйге қонақ келгенде анасы сандықтан тыққан-пыққанын алып жатқанда, Мөлдір жанында тұрып, сандықтағы әр жаңа затқа тамсанып тұратын. Керегін алған анасына Мөлдір «өзім жаба саламын» деп, сандықтағы әрбір затты киіп, тағып көріп, әбден иіскеп-иіскеп алатын. Ондағы заттардың иісі тым ерекше еді. Ішіндегілерді ойласа, «сандықты лақтырып тастау керек» деген ойынан айнып қалатын. 

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Ер адам танысының үйіне қонаққа келеді. Екеуі бірге ішімдік ішкенде ескі реніштері естеріне түсіп, төбелес басталған.

Қонаққа келген ер адам танысын соққыға жығып, сабаған. Бірақ сонда да оның тыныс алып жатқанын көріп, жедел жәрдем шақырғанның орнына оның аузына бір уыс топырақ салып жіберген. Сот-медициналық сараптамасы ер адамның құмнан тыныс жолдарының жабылып қалуынан қайтыс болғанын анықтады.

  1. Ақтауда еріккен полицейлер жұмыстан қуылды
  2. Ағаларым төркінге сыйғызбайды
  3. Жүйкені тоздыратын және желіктіретін 7 нәрсе
  4. Өміріңізге қажетті ережелер