el24.kz  Қазақ және ислам дәстүрінде «40» саны жеке мағынаға ие — өмірдің, дененің және руханияттың белгілі бір кезеңдерін білдіретін киелі белгі. Бұл сан көптеген салт‑дәстүрлерде, туғаннан кейінгі рәсімдерден бастап өлімге дейін кездеседі.

«40» саны қазақ мәдениеті мен дәстүрінде «жаттығу», «толықтану», «ауысу» мәнін береді. Бұл — белгілі бір процесс аяқталып, жаңа кезең басталатын уақыт өлшемі ретінде қабылданады.

Діни және биологиялық аспект

Ислам наным‑сүйіспеншілігінде ұрықтың дамуы кезеңдерге бөлінеді: алғашқы 40 күнде ұрықтың су‑қаннан түзілуі, келесі 40 күнде етке айналуы, тағы да 40 күнде сүйекке айналу — деп сипатталады. Сол сияқты толық жүктілік мерзімі де шамамен 40 апта деп есептеледі. Осы себепті 40 саны дене мен жанның қалыптасуымен байланысты символикалық мәнге ие.

Қазақ дәстүріндегі көріністері

• Туғаннан кейінгі кезең: Нәрестені алғаш 40 күнге дейін ерекше күтімге алады; 40 күн өткеннен кейін «қырқынан шығару» рәсімі өткізіледі.

• Өмірдің белесі: 40 жас — адамның белгілі бір өмірлік кезеңі ретінде қарастырылып, кей жерлерде осы жасқа тұрып, мереке орнына садақа беру дәстүрі бар.

• Қайғы және ұмытылмас кезең: Қайтыс болған адамнан кейінгі 40 күндік дәстүрлі еске алу рәсімдері қоғамда кең тараған.

• Тұрмыстық тәжірибе: Мал шаруашылығында белгілі бір нәтиже 40 күннен кейін байқалады — сол мерзім өндірістік және нәтижелік мәнге ие.

Символдық мағынасы

40 саны — қазақ дүниетанымында «аяқталу мен жаңа бастау», «қалыптасу мерзімі» деген ұғымдарды біріктіреді. Ол уақыттың, адамның және табиғаттың өзгерістерін көрнекі көрсететін сан ретінде қабылданған.

«40» саны — тек арифметикалық мән емес; ол қалыптасу, сынақ және жаңару кезеңдерінің белгісі. Қазақтың салт‑дәстүрлері мен діни түсініктерінде бұл сан түрлі салаларда — туғаннан кейінгі күтімнен бастап қайтыс болған соңғы еске алуға дейін — маңызды рөл атқарады.