25 мамырдан бастап тіркелмеген телефондар бұғаттала бастайды: Не білу керек?

 

el24.kz Қазақстанда 2025 жылғы 24 наурыздан бастап мобильді құрылғыларды тіркеу ережелері жаңартылды.

Енді елімізге заңсыз әкелінген немесе тіркелмеген смартфондар кезең-кезеңімен бұғаттала бастайды. Бұл шара 25 мамырдан бастап нақты іске қосылады.

Қандай құрылғылар бұғатталады?

Сұр тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды тексерілмеген немесе толық емес құрылғылар. Оларға 30 күндік мерзім беріледі. Сол уақыт ішінде тіркелмесе, бұғатталады.
Қара тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды жалған немесе ұрланған болып табылатын құрылғылар бірден бұғатталады.

Қандай құрылғыларға қауіп жоқ?

2025 жылдың 24 наурызына дейін Қазақстанда қолданылып келген және операторлар базасына тіркелген смартфондар бұғатталмайды. Олар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді.

Не істеу керек?

Жаңа телефон сатып алмас бұрын imei.rfs.gov.kz сайтында IMEI-кодты тексеріңіз.
Егер операторыңыздан "IMEI-код сұр тізімде" деген SMS келсе, 30 күн ішінде заңдылығын растаңыз.
Бұғаттау қаупі туындаса, ресми тіркеу орталықтарына жүгініңіз.
Неліктен бұл қажет?

Цифрлық даму министрлігінің мәліметінше, елде 3,7 миллионнан астам құрылғы қайталанған немесе жалған IMEI-кодпен жұмыс істейді. Бұл ұялы байланыс жүйесіне қауіп төндіреді әрі телефон ұрлығының артуына ықпал етеді.

Егер құрылғыңыз бұрыннан қолданыста болса, еш алаңдамаңыз. Ал жаңа смартфон сатып алғанда – бірінші тексеріңіз, кейін қолданыңыз!

Шерзат Полат ісі: 22 мамырдағы сот отырысында не белгілі болды?

                                                  Фото видеодан скриншот

 el24kz 2025 жылғы 22 мамырда Талдықорған қаласында 16 жастағы Шерзат Полаттың өліміне байланысты қылмыстық іс бойынша кезекті сот отырысы өтті.

Іс Жетісу облыстық қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында қаралуда. Сот процесі Жоғарғы Соттың ресми YouTube арнасында ашық түрде көрсетілуде.

Құжаттарды зерттеу кезеңі

Бүгінгі сот отырысы барысында істегі құжаттарды зерттеу жалғасты. Сонымен қатар, бұған дейін әлеуметтік желіде тараған сотталушылардың бейнежазбасына қатысты қызметтік тексерудің нәтижесі жария етілді. Тексеру барысында сот трансляциясын уақытында тоқтатпаған техникалық қызметкерлердің кінәсі анықталып, олар тәртіптік жауапкершілікке тартылғаны хабарланды.

Іс бойынша айыпталушылар

Қылмыстық іс бойынша 9 адамға айып тағылған. Олардың арасында аса ауыр қылмыстармен қатар, бұзақылық пен ұрлық баптары бойынша да жауапқа тартылып отырғандар бар.

Мысалы, негізгі фигуранттардың бірі Шынасыл Абзалға ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабы 2-бөлігінің 5), 9), 14) тармақтары (аса қатыгездікпен, адамдар тобы болып, алдын ала сөз байласу арқылы кісі өлтіру), 24-бабы 3-бөлігі (қылмысқа дайындалу), және 293-бабы 3-бөлігі (бұзақылық) бойынша айып тағылған.

Қоғамдық бақылау

Бұл іс қоғамда үлкен резонанс тудырып отыр. Жәбірленуші тарап пен қалың жұртшылық соттың әділ шешім шығаруын күтуде. Қазіргі уақытта процестің әрбір кезеңі ашық өтіп, тікелей эфир арқылы көрсетілуде. Бүгінгі отырыстың толық жазбасын Жоғарғы Соттың YouTube арнасынан көруге болады.

Келесі отырыс

Сот отырыстары жалғасуда. Қосымша мәліметтер ресми дереккөздер арқылы хабарланып отырады.

Сиыр еті неге қымбаттады?

 

Елімізде сиыр етінің бағасы тоқтаусыз өсіп жатыр. Қазір ол жылқы етінен әлдеқайда қымбат. Бұрын керісінше болатын. Мұның басты себебі — сиыр етінің жаппай шетелге экспортталуы дейді мәжілісмендер.
 
Магеррам Магеррамов, Мәжіліс депутаты:

 
— Сиыр етінің осындай үлкен көлемінде экспортталуына байланысты елде бұл өнімнің саны айтарлықтай азайды. Тиісінше, өндірушілер, содан кейін нарықтар бағаны көтере бастады. Қазақстанда жылқы еті әрқашан сиыр етінен қымбат болатын.
 
Депутаттың пікірінше, Үкімет ет экспортын арттыру мақсатында шекараларды ашқанымен, ішкі нарықтағы өнім тапшылығының алдын алмаған. Соның салдарын қазір базар сөрелерінен көруге болады.
 
Енді Магеррамов мемлекеттік қаражатты мал басын көбейту мен мал сою алаңдарын салуға бағыттап, мемлекеттік сатып алу порталында сиыр етінің бағасын тұрақтандыру үшін жылқы етін де тізімге қосуды ұсынып отыр.
 
Ақпараттық дереккөз: КТК телеарнасы

Жасанды интеллект: Құнды көмекші ме, қауіпті құрал ма?

 

el24.kz Финляндияда 16 жастағы жасөспірім мектепте үш адамды жарақаттап, бұл әрекетін алдын ала жасанды интеллект көмегімен жоспарлағаны туралы ақпарат жұртты алаңдатып отыр. Жасанды интеллект – адамзат үшін игілік пе, әлде қауіп пе деген сұрақ тағы да күн тәртібіне шықты.

ЖИ – бейтарап құрал


ChatGPT секілді жүйелер адамды шабыттандыруға, білім алуға, шығармашылыққа жол ашуға көмектеседі. Алайда оны бұрыс мақсатта пайдалануға да болады. Пышақтың ас үйде де, қылмыста да қолданылатыны секілді, ЖИ-ді де қолдану – адамның ниетіне байланысты.

Қауіпсіздік қайда?

OpenAI секілді ұйымдар ChatGPT-ге арнайы қауіпсіздік фильтрлерін енгізген. Мысалы, жүйе қару жасау, адамға зиян келтіру туралы сұрақтарға жауап бермейді. Бірақ кей қолданушылар сұрақты астарлап, айламен қойған жағдайда, жүйені алдап өтуі мүмкін. Бұл – барлық технологияға тән ортақ қауіп.

Не істеу керек?

Жасөспірімдердің ЖИ-мен жұмысын қадағалау маңызды.
Ата-ана мен мектеп балалардың психикалық күйіне назар аударуы қажет.
ЖИ этикасы мен қауіпсіздігі туралы қоғамда кеңінен ақпарат берілуі тиіс.

Қорытынды

Жасанды интеллект – адамзат дамуына зор мүмкіндік. Бірақ оны қауіпсіз әрі саналы қолдану – бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір технология адамның қолындағы құрал ғана. Оны жақсылыққа да, жамандыққа да бұру – өз еркімізде.

 

Жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда емтихан тапсыру міндеттеледі ме?

 

Соңғы кездері әлеуметтік желілер мен қоғам арасында «жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда қайтадан емтихан тапсыру қажет болады» деген ақпарат кеңінен таралуда.

Осыған байланысты көптеген азаматтардың көкейінде сұрақ туындауда. Бұл рас па? Жаңа ереже енгізілді ме? Біз бұл мәселені ресми ақпарат көздеріне сүйене отырып el24.kz тілшісі зерттеп көрді.

Қазіргі жағдай

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жүргізуші куәлігінің мерзімі аяқталған жағдайда оны ауыстыру үшін қайтадан емтихан тапсыру талап етілмейді. Бұл рәсім тек құжатты жаңартуға қатысты және төмендегідей құжаттар қажет:

  • Жеке куәлік;
  • 083/у нысанындағы медициналық анықтама;
  • Мемлекеттік баж салығының төленгенін растайтын түбіртек (1,25 АЕК);
  • Бұрынғы жүргізуші куәлігі.

Құжаттарды мамандандырылған Халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО) апару жеткілікті. Сондай-ақ, медициналық тексерістен сол орталықта өтуге болады.

Жаңалықтар мен ұсыныстар

Иә, жақында жүргізуші куәлігіне қатысты бірқатар өзгерістер мен ұсыныстар айтылды:

  • Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева 2024 жылдың жазында жүргізуші куәлігіне емтиханды онлайн форматта тапсыру мүмкіндігін ұсынды. Бұл ұсыныс әлі заң ретінде қабылданған жоқ, тек талқылау деңгейінде тұр.
  • 2024 жылдың қарашасынан бастап теориялық емтихан тапсыруға екі факторлы аутентификация енгізілді. Бұл жаңашылдық емтихан тапсыру кезінде алаяқтықтың алдын алуға бағытталған.

Дегенмен, қазіргі уақытта мерзімі өткен куәлікті жаңарту үшін емтихан тапсыру міндеттелмеген. Бұл туралы ресми ақпарат egov.kz және gov.kz сайттарында нақты жазылған.

Қорытынды

Қазіргі заңнама бойынша, жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда оны ауыстыру үшін емтихан тапсыру қажет емес. Алайда, бұл салада өзгерістер мен ұсыныстар айтылып жатыр, сондықтан ресми көздерге сүйене отырып, жаңалықтарды қадағалап отыру маңызды.

Сіздің де жүргізуші куәлігіңіздің мерзімі аяқталуға жақын болса – уақыт оздырмай, қажетті құжаттарды дайындап, құжатыңызды жаңартып алыңыз.

Азияда «Омикрон» өршіді — вакцина егу қайта басталуы мүмкін

 

Бес жыл бұрын жаһан жұртын дүрліктірген «Омикрон» Азияда қайта өрши бастады. Әсіресе Гонконг пен Сингапурде.

Қазірдің өзінде 14 мыңнан астам адамнан "LP.8.1" деп аталатын вирустың жаңа түрі табылған. Енді пандемияның жаңа толқыны әлемді алаңдатып отыр. Эпидахуал өрши түссе, вакцина егу қайта басталуы мүмкін.

Қазақстанда да жыл басынан бері 300-ден астам жағдай тіркеліпті. Біздегі ахуал қалай? Шектеу шаралары қайта енгізілуі мүмкін бе? Қазір Азияның бірқатар елінде вирус жұқтырып ауруханада жатқандардың қатары күн сайын көбеюде.

Әсіресе Гонконг пен Сингапур, Қытай және Тайландатағы жағдай алаңдатарлық. Гонконг дәрігерлері «Омикрон» індетінің жаңа толқыны басталғанын растады. Осы айдың өзінде 30-дан аса адам көз жұмған. Сингапурде де ай басынан бері 14 мыңнан аса адам вирус жұқтырыпты. Күніне 130-ға жуық науқас ауруханаға түсуде.

Басым бөлігі 65 жастан асқандар. Отандық дәрігерлер жаңа штаммның белгілерін атады. Дмитрий Еделев, медицина ғылымдарының докторы:

— COVID-тің жаңа штамы біртіндеп таралуда. Бұл «Омикронның» мутацияларының бірі. Негізінде бұл штамм қазіргі уақытта алаңдаушылық тудырмайды. Иә, шағын толқын бар. Бұл вирустың белоктарында мутацияның пайда болуымен байланысты.

Оның белгілі бір ерекшеліктері бар. Ол алдыңғыларға қарағанда тамақтың ауруын, мұрынның бітелуін, түшкіруді және аздап құрғақ жөтел тудырады. Сондай-ақ әлсіздік пайда болып, дене сырқырайды. Бірнеше күннен кейін вирус күшейіп, дене қызуы 39 градусқа дейін көтеріледі екен.

Жыл басынан бері елімізде 329 жағдай тіркелген, қайтыс болғандар жоқ. Бұл өткен жылмен салыстырғанда төрт есе аз. Елдегі эпиджағдай жіті бақылауда, сондықтан алаңдауға негіз жоқ деп отыр жауапты органдар.

Жасұлан Алпысбаев, ҚР ДСМ Санитария-эпидемиологияны бақылау комитетінің басқарма басшысы:

— «Омикрон» штамы пандемия кезіндегідей қауқарлы емес. Сырқат жеңіл түрде өтеді. Сондай бірадамзатқа қауіп төндіріп жатқан жоқ. Жалпы біздің елімізде жағдай тұрақты. Сол үшін алаңдап, аурудың үлкен бір толқыны келе жатыр, байқаңыздар деп, дүрбелеңге салдырайын деген ой жоқ.  Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Ковид-19 пандемиясын ресми жарияғалы бес жыл өтті. Осы уақыт ішінде әлемде 700 миллионнан астам адам вирус жұқтырып, 7 миллионы көз жұмған екен. Бұл адамзат тарихындағы ең қатерлі індеттердің біріне айналды.

Бұрын‑соңды болмаған шектеу шаралары қабылданып, халық бірнеше уақыт міндетті карантинде болған еді. Сол себепті көпшіліктің алаңдауы — заңдылық.

Дереккөз:  КТК телеарнасы

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Ферғана облысындағы Бешарык аудандық сотында 13 жастағы қыздың ісі қаралды деп жазады centralasian.org.

Сот залында жәбірленушінің өз еркімен интимдік қатынасқа барғаны айтылды.

«Қыздың денесінде ешқандай зорлық белгілері табылмады. Ол ер адамдармен өз еркімен жыныстық қатынасқа түскен. Сондай-ақ сот сараптамасы қызға 5000 сом берілгенін анықтады. Тек жәбірленуші алданып қалған», − дейді құқық қорғау органының қызметкері.

Подробности
Категория: Елең еткізер

8 қарашада қаруланған белгісіз біреулер Шамалған стансасындағы кафеге басып кірген. 

Күдіктілер дәмхана қожайынын байлап, ұрып-соққан. Олар екі ойын автоматын, ұялы телефон және қомақты қаржыны өздерімен алып кеткен. Қарасай ауданының полицейлері бірнеше сағат ішінде күдікті 4 ер адамды ұстады.  
 
«Жедел іздестіру барысында қылмысқа қатысы бар деген күдікпен көрші ауылдың тұрғындары (1971-1986 жылғы ) ұсталды. Кафеден ұрлап кеткен заттар тәркіленіп, иесіне қайтарылды. Ұсталғандар қазір аудандық полиция бөлімінің уақытша қамау изоляторына қамалды», – дейді облыстық полиция департаментінің баспасөз қызметі.  

Подробности
Категория: Сырласу

Жуықта Астанада тұратын анамның туған әпкесі ауруханаға түсіпті дегенді естіп, анамды алып Қарағанды қаласынан Астанаға сапар шектік. Туғаны ауырып қалды дегенді естіген соң, анам тыныш отырсын ба, алып-ұшып ауруханаға жеттік. Аллаға тәуба, Күлзат апам беті бері қарап, ауруханадан үйіне шықты.

Подробности
Категория: Егіз жүрек

Болған оқиғаның ізімен...

Ғани Әлихан

Бәйбіше не десін , Сәкең жақсы адам дегеннен басқа жауап ала алмадым . Онан әрі тәптіштеп сұрап жатуға менің шамам жетпеді . Несіне езе берейін өзі аурудан көз ашпаған қатыннан не сұрайсың . Менің болса ақылым айран . Сонда да сұрақты төтесінен қойып тікелей төсекке тірегім келген . Алайда қазіргінің жастары төсектен басқа айтпай ма деп ойлап қалар деп тағыда үнсіз қалдым .

Подробности
Категория: Егіз жүрек

Болған оқиғаның ізімен...

Ғани Әлихан

Анамның көңіл күйі болмағанын түсінемін , өйткені көкейінде маған деген күдікпен қауіп бар . Қалай болғанда да ол да ана ғой, менің киген киімдеріммен қол сөмкемді іштей есептеп шыққаны анық . Себебі бас аяғын қосқанда үш жүздің үстінде , сондай - ақ қалтамда жүз мыңдай ақша тағы бар . Бұл дегенің осыдан он бес жыл бұрын үлкен ақша ғой . Міне анамның маған үрпие қарағанының себебі де осы .

Подробности
Категория: Сырласу

Ішімдегі сырыммен бөліссем деймін. Мен 25 жасымда 1жасар баламмен жесір қалдым. Балам өте аурушаң болды. Айлап ауруханада жатып журдік.

"Əйелдін қырық жаны бар" деген ғой тынымсыз жұмыс істедім. Талай күндер таң атқанша Алладан жалбарынып, балам ауырғанша мен ауырайын деп жылап таңды талай атырған едім. Қаратпаған жерім жоқ, құдайға шүкір балам қазір 7 жаста. Ауруынан құлан таза айығып кетті. Жүгіріп жүріп жұмыс істеп Астанадан шағын бөлме сатып алдым. Сөйтіп араға 5 жыл салып екінші рет тұрмыс құрдым.

Подробности
Категория: Ғибратты әңгімелер

Ерсін Ерғалиев

Өткен ғасырдың 60 жылдары ауыл халқының тұрмысы тым жүдеу еді. Сталинның қанды шеңгелінен құтылып, Хрущевтің темір қақпанына тұтылған кез. Бірақ ауыл адамдары бір - бірімен барын бөліскен ұйымшыл ауыл болды. Анам «Батыр ана». Ол кезде ауылда көп балалы жанұя болу қалыпты жағдай тұғын. Анам ұстаз, әрі үйдегі бала-шағаның қамын жасайтын. Анамның осы шаруалардан-ақ қолы босамайтын. Біз балалары анамызға қолқабыс жасауға тырысушы едік.

Подробности
Категория: Елең еткізер

Елордалық полиция департаментінің криминалдық полиция қызметкерлері Тараздың 23 жастағы тұрғынын интернетте алаяқтық жасады деген күдікпен ұстады, - деп хабарлайды Тengrinews.kz тілшісі полиция баспасөз қызметіне сілтеме жасап. 

Полиция мәліметінше, алаяқ қыз Instagram желісінде жалған аккаунттар ашып, ішік сататынын және жеткізіп беретінін жазған. Ол бағаны төмендетіп сататынын да жазған. "Сатып алушыларды осылайша тартып, қыз бала неше түрлі ішіктің суреттерін жариялап, сонымен қатар, сауда үйлерінің мекенжайларын жалған көрсетіп отырған. 

Подробности
Категория: Егіз жүрек

Болған оқиғаның ізімен...

Ғани Әлихан

Сәкеңнің үндемей жүргенін түсінемін , бірақ жұрттың еркектері жалмаңдап тұрған соң қайтейін . Өйткені соңғы айларда еркек біткеннен аяқ алып жүруден қалдым . Қайда барсам да қайда отырсамда сол бір сұрақ . Қарындас таныссақ болама , қарындас сұлу екенсіз , қарындас нмер беріңізші тағы да сол сияқты сөздер . Тіпті енді біреулері аңдысып бітті . Еркек дегенде ес болмайды дегені рас екен . Қымбат көлікпен қымбат киім киген қызға еркек атаулы да өш болатынын енді ғана түсінгендеймін .

Подробности
Категория: Сырласу

38 жастағы Лилия екі рет тұрмысқа шыққан. Екеуінен де әйел бақытын сезіне алмаған ол, енді үшінші рет отбасын құруға сескеніп қалғанын айтады деп жазады NUR.KZ.

Лилияның айтуынша, ол жас кезінде сұлу болған. Алайда, махаббаттан еш жолы болмапты. 18 жасында кездескен жігіті оның жүкті екенін білген соң тастап кеткен.

Подробности
Категория: Бүгін
Маңғыстау облысының әкімі Ералы Тоғжанов Мемлекет басшысына өңірдегі коммуналдық қызметтер тарифтері туралы баяндады. Ақордада Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың төрағалығымен өткен Қауіпсіздік Кеңесінің отырыста электр және жылу энергиясына қолданыстағы тарифтердің қалыптасуы, сондай-ақ энергетикалық қызмет нарығында баға белгілеуді бақылауды қамтамасыз ететін мемлекеттік органдардың қызметі талқыланды.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Бас ауыруының түрлі себептері бар: қатты ашулану, дұрыс ұйықтамау, күйзеліс, уақытылы тамақтанбау, компьтердің алдында ұзақ отыру т.б. Ондай кездері дәріге жүгінбей-ақ, табиғи жолмен бас ауруынан қалай айығуға болады? Ол үшін төмендегі кеңестерге құлақ түріңіз. 

1. Басыңыз ауырғанын сезсеңіз дереу таза бір стақан су ішіп алыңыз. 

2. Басқа, мойынға, құлақтың сырғалығына массаж жасаңыз. 

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Америка Құрама Штаттарының ғалымдары жиі қызғанатын адамдар санатын анықтады.

Ғалымдар бірнеше жүз адаммен сұхбаттасып, ең қызғаншақ адамдар санаты - жастар екенін анықтады. Адамның жасы ұлғайған сайын оның эмоцияға берілуі де бәсеңдейді. Кімге қызығады, қызғанады? Көбінесе құрдастарына, сосын жасы кіші немесе үлкендерге қызғанышпен қарайды екен. 

Подробности
Категория: Проза

Әдеттегідей түн қараңғылығы түрілмей орнынан тұрып, елең-алаңда әуежайға жеткен. Тіркеуден өтіп, күту залына келгенде таң енді ғана сібірлеп ата бастап еді. Өмірі азаматтарша ат үстінде өтіп келе жатқан Айсәуле мұндай тағдырға көндіккелі қашан…

Ұшаққа кіріп келе жатып, оң жақ екінші қатардағы орамалды егделеу әйелге көзі түскен. Таныс жүз көзіне жылыұшырағандай болды. Мынау Күнзила апа емес пе?! Амандаспаққа ұмсына беріп, әйелдің үстіндегі қара көйлекке көзі түскенде, жүрегіне кенет шаншу қадалғандай кілт тоқтады. Жадында жаңғырып, санасын тіліп өткен шар еткен дауыс еді шаншудай қадалған: «Ол менің анам емес!».

  1. Өлгеннен кейін донор болуға дайынсыз ба? 
  2. Байлар да жылайды...(4- бөлім)
  3. Сәбіз шырынының 10 пайдасы
  4. Жігіттерге қыздың сұлулығы мен дауысы маңызды ма?