25 мамырдан бастап тіркелмеген телефондар бұғаттала бастайды: Не білу керек?

 

el24.kz Қазақстанда 2025 жылғы 24 наурыздан бастап мобильді құрылғыларды тіркеу ережелері жаңартылды.

Енді елімізге заңсыз әкелінген немесе тіркелмеген смартфондар кезең-кезеңімен бұғаттала бастайды. Бұл шара 25 мамырдан бастап нақты іске қосылады.

Қандай құрылғылар бұғатталады?

Сұр тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды тексерілмеген немесе толық емес құрылғылар. Оларға 30 күндік мерзім беріледі. Сол уақыт ішінде тіркелмесе, бұғатталады.
Қара тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды жалған немесе ұрланған болып табылатын құрылғылар бірден бұғатталады.

Қандай құрылғыларға қауіп жоқ?

2025 жылдың 24 наурызына дейін Қазақстанда қолданылып келген және операторлар базасына тіркелген смартфондар бұғатталмайды. Олар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді.

Не істеу керек?

Жаңа телефон сатып алмас бұрын imei.rfs.gov.kz сайтында IMEI-кодты тексеріңіз.
Егер операторыңыздан "IMEI-код сұр тізімде" деген SMS келсе, 30 күн ішінде заңдылығын растаңыз.
Бұғаттау қаупі туындаса, ресми тіркеу орталықтарына жүгініңіз.
Неліктен бұл қажет?

Цифрлық даму министрлігінің мәліметінше, елде 3,7 миллионнан астам құрылғы қайталанған немесе жалған IMEI-кодпен жұмыс істейді. Бұл ұялы байланыс жүйесіне қауіп төндіреді әрі телефон ұрлығының артуына ықпал етеді.

Егер құрылғыңыз бұрыннан қолданыста болса, еш алаңдамаңыз. Ал жаңа смартфон сатып алғанда – бірінші тексеріңіз, кейін қолданыңыз!

Шерзат Полат ісі: 22 мамырдағы сот отырысында не белгілі болды?

                                                  Фото видеодан скриншот

 el24kz 2025 жылғы 22 мамырда Талдықорған қаласында 16 жастағы Шерзат Полаттың өліміне байланысты қылмыстық іс бойынша кезекті сот отырысы өтті.

Іс Жетісу облыстық қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында қаралуда. Сот процесі Жоғарғы Соттың ресми YouTube арнасында ашық түрде көрсетілуде.

Құжаттарды зерттеу кезеңі

Бүгінгі сот отырысы барысында істегі құжаттарды зерттеу жалғасты. Сонымен қатар, бұған дейін әлеуметтік желіде тараған сотталушылардың бейнежазбасына қатысты қызметтік тексерудің нәтижесі жария етілді. Тексеру барысында сот трансляциясын уақытында тоқтатпаған техникалық қызметкерлердің кінәсі анықталып, олар тәртіптік жауапкершілікке тартылғаны хабарланды.

Іс бойынша айыпталушылар

Қылмыстық іс бойынша 9 адамға айып тағылған. Олардың арасында аса ауыр қылмыстармен қатар, бұзақылық пен ұрлық баптары бойынша да жауапқа тартылып отырғандар бар.

Мысалы, негізгі фигуранттардың бірі Шынасыл Абзалға ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабы 2-бөлігінің 5), 9), 14) тармақтары (аса қатыгездікпен, адамдар тобы болып, алдын ала сөз байласу арқылы кісі өлтіру), 24-бабы 3-бөлігі (қылмысқа дайындалу), және 293-бабы 3-бөлігі (бұзақылық) бойынша айып тағылған.

Қоғамдық бақылау

Бұл іс қоғамда үлкен резонанс тудырып отыр. Жәбірленуші тарап пен қалың жұртшылық соттың әділ шешім шығаруын күтуде. Қазіргі уақытта процестің әрбір кезеңі ашық өтіп, тікелей эфир арқылы көрсетілуде. Бүгінгі отырыстың толық жазбасын Жоғарғы Соттың YouTube арнасынан көруге болады.

Келесі отырыс

Сот отырыстары жалғасуда. Қосымша мәліметтер ресми дереккөздер арқылы хабарланып отырады.

Сиыр еті неге қымбаттады?

 

Елімізде сиыр етінің бағасы тоқтаусыз өсіп жатыр. Қазір ол жылқы етінен әлдеқайда қымбат. Бұрын керісінше болатын. Мұның басты себебі — сиыр етінің жаппай шетелге экспортталуы дейді мәжілісмендер.
 
Магеррам Магеррамов, Мәжіліс депутаты:

 
— Сиыр етінің осындай үлкен көлемінде экспортталуына байланысты елде бұл өнімнің саны айтарлықтай азайды. Тиісінше, өндірушілер, содан кейін нарықтар бағаны көтере бастады. Қазақстанда жылқы еті әрқашан сиыр етінен қымбат болатын.
 
Депутаттың пікірінше, Үкімет ет экспортын арттыру мақсатында шекараларды ашқанымен, ішкі нарықтағы өнім тапшылығының алдын алмаған. Соның салдарын қазір базар сөрелерінен көруге болады.
 
Енді Магеррамов мемлекеттік қаражатты мал басын көбейту мен мал сою алаңдарын салуға бағыттап, мемлекеттік сатып алу порталында сиыр етінің бағасын тұрақтандыру үшін жылқы етін де тізімге қосуды ұсынып отыр.
 
Ақпараттық дереккөз: КТК телеарнасы

Жасанды интеллект: Құнды көмекші ме, қауіпті құрал ма?

 

el24.kz Финляндияда 16 жастағы жасөспірім мектепте үш адамды жарақаттап, бұл әрекетін алдын ала жасанды интеллект көмегімен жоспарлағаны туралы ақпарат жұртты алаңдатып отыр. Жасанды интеллект – адамзат үшін игілік пе, әлде қауіп пе деген сұрақ тағы да күн тәртібіне шықты.

ЖИ – бейтарап құрал


ChatGPT секілді жүйелер адамды шабыттандыруға, білім алуға, шығармашылыққа жол ашуға көмектеседі. Алайда оны бұрыс мақсатта пайдалануға да болады. Пышақтың ас үйде де, қылмыста да қолданылатыны секілді, ЖИ-ді де қолдану – адамның ниетіне байланысты.

Қауіпсіздік қайда?

OpenAI секілді ұйымдар ChatGPT-ге арнайы қауіпсіздік фильтрлерін енгізген. Мысалы, жүйе қару жасау, адамға зиян келтіру туралы сұрақтарға жауап бермейді. Бірақ кей қолданушылар сұрақты астарлап, айламен қойған жағдайда, жүйені алдап өтуі мүмкін. Бұл – барлық технологияға тән ортақ қауіп.

Не істеу керек?

Жасөспірімдердің ЖИ-мен жұмысын қадағалау маңызды.
Ата-ана мен мектеп балалардың психикалық күйіне назар аударуы қажет.
ЖИ этикасы мен қауіпсіздігі туралы қоғамда кеңінен ақпарат берілуі тиіс.

Қорытынды

Жасанды интеллект – адамзат дамуына зор мүмкіндік. Бірақ оны қауіпсіз әрі саналы қолдану – бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір технология адамның қолындағы құрал ғана. Оны жақсылыққа да, жамандыққа да бұру – өз еркімізде.

 

Жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда емтихан тапсыру міндеттеледі ме?

 

Соңғы кездері әлеуметтік желілер мен қоғам арасында «жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда қайтадан емтихан тапсыру қажет болады» деген ақпарат кеңінен таралуда.

Осыған байланысты көптеген азаматтардың көкейінде сұрақ туындауда. Бұл рас па? Жаңа ереже енгізілді ме? Біз бұл мәселені ресми ақпарат көздеріне сүйене отырып el24.kz тілшісі зерттеп көрді.

Қазіргі жағдай

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жүргізуші куәлігінің мерзімі аяқталған жағдайда оны ауыстыру үшін қайтадан емтихан тапсыру талап етілмейді. Бұл рәсім тек құжатты жаңартуға қатысты және төмендегідей құжаттар қажет:

  • Жеке куәлік;
  • 083/у нысанындағы медициналық анықтама;
  • Мемлекеттік баж салығының төленгенін растайтын түбіртек (1,25 АЕК);
  • Бұрынғы жүргізуші куәлігі.

Құжаттарды мамандандырылған Халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО) апару жеткілікті. Сондай-ақ, медициналық тексерістен сол орталықта өтуге болады.

Жаңалықтар мен ұсыныстар

Иә, жақында жүргізуші куәлігіне қатысты бірқатар өзгерістер мен ұсыныстар айтылды:

  • Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева 2024 жылдың жазында жүргізуші куәлігіне емтиханды онлайн форматта тапсыру мүмкіндігін ұсынды. Бұл ұсыныс әлі заң ретінде қабылданған жоқ, тек талқылау деңгейінде тұр.
  • 2024 жылдың қарашасынан бастап теориялық емтихан тапсыруға екі факторлы аутентификация енгізілді. Бұл жаңашылдық емтихан тапсыру кезінде алаяқтықтың алдын алуға бағытталған.

Дегенмен, қазіргі уақытта мерзімі өткен куәлікті жаңарту үшін емтихан тапсыру міндеттелмеген. Бұл туралы ресми ақпарат egov.kz және gov.kz сайттарында нақты жазылған.

Қорытынды

Қазіргі заңнама бойынша, жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда оны ауыстыру үшін емтихан тапсыру қажет емес. Алайда, бұл салада өзгерістер мен ұсыныстар айтылып жатыр, сондықтан ресми көздерге сүйене отырып, жаңалықтарды қадағалап отыру маңызды.

Сіздің де жүргізуші куәлігіңіздің мерзімі аяқталуға жақын болса – уақыт оздырмай, қажетті құжаттарды дайындап, құжатыңызды жаңартып алыңыз.

Азияда «Омикрон» өршіді — вакцина егу қайта басталуы мүмкін

 

Бес жыл бұрын жаһан жұртын дүрліктірген «Омикрон» Азияда қайта өрши бастады. Әсіресе Гонконг пен Сингапурде.

Қазірдің өзінде 14 мыңнан астам адамнан "LP.8.1" деп аталатын вирустың жаңа түрі табылған. Енді пандемияның жаңа толқыны әлемді алаңдатып отыр. Эпидахуал өрши түссе, вакцина егу қайта басталуы мүмкін.

Қазақстанда да жыл басынан бері 300-ден астам жағдай тіркеліпті. Біздегі ахуал қалай? Шектеу шаралары қайта енгізілуі мүмкін бе? Қазір Азияның бірқатар елінде вирус жұқтырып ауруханада жатқандардың қатары күн сайын көбеюде.

Әсіресе Гонконг пен Сингапур, Қытай және Тайландатағы жағдай алаңдатарлық. Гонконг дәрігерлері «Омикрон» індетінің жаңа толқыны басталғанын растады. Осы айдың өзінде 30-дан аса адам көз жұмған. Сингапурде де ай басынан бері 14 мыңнан аса адам вирус жұқтырыпты. Күніне 130-ға жуық науқас ауруханаға түсуде.

Басым бөлігі 65 жастан асқандар. Отандық дәрігерлер жаңа штаммның белгілерін атады. Дмитрий Еделев, медицина ғылымдарының докторы:

— COVID-тің жаңа штамы біртіндеп таралуда. Бұл «Омикронның» мутацияларының бірі. Негізінде бұл штамм қазіргі уақытта алаңдаушылық тудырмайды. Иә, шағын толқын бар. Бұл вирустың белоктарында мутацияның пайда болуымен байланысты.

Оның белгілі бір ерекшеліктері бар. Ол алдыңғыларға қарағанда тамақтың ауруын, мұрынның бітелуін, түшкіруді және аздап құрғақ жөтел тудырады. Сондай-ақ әлсіздік пайда болып, дене сырқырайды. Бірнеше күннен кейін вирус күшейіп, дене қызуы 39 градусқа дейін көтеріледі екен.

Жыл басынан бері елімізде 329 жағдай тіркелген, қайтыс болғандар жоқ. Бұл өткен жылмен салыстырғанда төрт есе аз. Елдегі эпиджағдай жіті бақылауда, сондықтан алаңдауға негіз жоқ деп отыр жауапты органдар.

Жасұлан Алпысбаев, ҚР ДСМ Санитария-эпидемиологияны бақылау комитетінің басқарма басшысы:

— «Омикрон» штамы пандемия кезіндегідей қауқарлы емес. Сырқат жеңіл түрде өтеді. Сондай бірадамзатқа қауіп төндіріп жатқан жоқ. Жалпы біздің елімізде жағдай тұрақты. Сол үшін алаңдап, аурудың үлкен бір толқыны келе жатыр, байқаңыздар деп, дүрбелеңге салдырайын деген ой жоқ.  Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Ковид-19 пандемиясын ресми жарияғалы бес жыл өтті. Осы уақыт ішінде әлемде 700 миллионнан астам адам вирус жұқтырып, 7 миллионы көз жұмған екен. Бұл адамзат тарихындағы ең қатерлі індеттердің біріне айналды.

Бұрын‑соңды болмаған шектеу шаралары қабылданып, халық бірнеше уақыт міндетті карантинде болған еді. Сол себепті көпшіліктің алаңдауы — заңдылық.

Дереккөз:  КТК телеарнасы

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Таиланд елінің Самутпракан қаласында бойжеткен қыз үйінде босана сала шаранасын өзі тұрып жатқан үйдің бесінші қабатынан лақтырып жіберген.

Сәбидің шырылдаған дауысын көршілері естіпті. Олар жүгіріп шығып қараса, банан өсіп тұрған ағаштың жанында жерде шарана жатқан, - деп жазады Daily Mail. 
 
Дүниеге келгеніне бірнеше сағат болған нәресте бесінші қабаттың балконынан ағаштар өсіп тұрған баққа лақтырылған. Періштесі қаққан нәресте банан жапырағына құлап, тіпті еш жарақат алмаған, тек денесінде аздаған сызат бар және құмырсқа мен маса шағып тастапты.  

Подробности
Категория: Сырласу

 Мен Атырау тұрғынымын. Жасым 43-те. Жұбайымның жасы 41-де. Бәріне түсінікті болу үшін басынан бастап баяндайын. Оқиға 2013 жылы басталған. Мен өзім теңізде жұмыс істейтін болғандықтан, үйде көп бола бермеймін. Көбіне жұмыста. Бір демалысқа келгенімде, досым маған әйелімді бір үйдің подъезінен ер адаммен шығып бара жатқанын көргенін айтты.

Подробности
Категория: Керек кеңес

1. Егер жарақат алып қалған жағдайда - иод, зеленка, перекись водорода; 
2. Күйіп қалған жағдайда - бепантен, пантенол; 
3. Түрлі жарақаттарға - мақта, бинт, лейкопластыр, эластикалық жгут;
4. Ауырсынуды басатын - Но-шпа, темпалгин; 

Подробности
Категория: Тылсым дүние
Осыдан оншақты жыл бұрын Алматыға жұмыс іздеп келдім. Екі күн іздеп, бір жерден жұмыс таптым. Жалақысы аздау екен. Бірақ жалғызбасты адамның күнкөрісіне жетеді. Ақшаны үнемдеу үшін жұмысқа жаяу баратындай жерден арзан пәтер іздедім. Жеке секторға келіп, бір көшенің бас жағынан екі-үш үй өткенде «үй жалға беріледі» деген тақтайшаға көзім түсті. Аулада екі үй тұр. Бірі сәл үлкендеу, екінші кішкентай (времянка). Дәу де болса, кішкентай үй жалға берілетін шығар деп топшыладым.

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Қилы-қилы заман болар,

Қарағай басын шортан шалар

Асан қайғы

Судағы балық қарағай басын қалай шалмақ? Демек, бабамыз осы екі-ақ ауыз сөзбен дүниенің астан-кестеңін шығаратын аласапыранның туатынын меңзеп отыр ғой? Әрине, ақырзаманның қашан болатыны бір Аллаға ғана аян. Бірақ кейінгі кездері осы «ақырзаман» туралы ақпарат тарату еріккеннің ермегіне айналғандай. Олар жұртқа үрей таратып, содан ләззат алатындай. Әсіресе 2012 жылдың 21 желтоқсанындағы «ақырзаман» ешкімнің есінен шыға қоймас. Алайда бүгінгі жағдайды бажайлап, ғаламшардың экологиялық жағдайына талдау жасау артықтық етпес.

Подробности
Категория: Керек кеңес

• Сіңір_созылғанда ыстық сүттен компресс жасау үшін дәкені 4-5 қабат орап, ыстық сүтке салады да, сіңір созылған жерге қояды. Сыртынан су өтпейтін қағаз жауып, оның сыртынан және жылы орамалмен орайды. Компресс суыса, ыстық сүтке қайта-қайта малып отыру керек

Подробности
Категория: Сырласу

Сәлеметсіздер ме! Көп ойланып, бір шешімге келіп, сіздермен ішімдегі мұңымды бөлісуді жөн көрдім. 

Куйеуім екеуміз көп жүргеніміз жоқ, сонысына қарамай уйлендік. Үйленгенше асықты, сенен айрылып қалғым келмейді деді. Барлығы жақсы басталған, бірақ оның анасына мен басына- ақ жақпадым. Бірнеше рет өзіне де айттым, мүмкін анаңнын ойындағы қызға үйленерсің деп. Алайда ол үйленген соң бөлек тұрамыз, сен анаммен емес менімен тұрасың деп басынан үміт сыйлаған өзі болатын.

Подробности
Категория: Даңқ пен Дақпырт

Сұлу көріну үшін барын салатын өнер иелері кімдер? Отандық жұлдыздар пластикалық отаның көмегіне жүгінгендерін айтып берді деп хабарлайды «Айта берсін» бағдарламасына сілтеме жасаған NUR.KZ.

Сұлу болу үшін отаның көмегіне жүгінген жұлдыздар кімдер? Фото: NUR.KZ

Жұлдыздардың көбісі көзін үлкейтуге асығады екен. Сондай-ақ, олар өздері үй жағдайында қалай күтінетіндерін де айтып берді.

Подробности
Категория: Проза

Камал ӘЛПЕЙІСОВА

Тау етегінде, қыста қатпайтын, ал жазғытұрым жайылып, жағадағы үйлердің қора-қопсысын шайып кететін ағыны қатты өзеннің қос қапталында орналасқан тал-теректі, бау-бақшалы үлкен ауылда, тұрғындардың өз сөзімен айтқанда «қырық құрау» халық тұратын. Әуел баста бұл қырық-елу түтінді ауыл еді, соғыс жылдары сол кездегі саясат «сенімсіз» деп таныған біраз халықтың өкілдері лек-легімен айдап әкелініп, үйді-үйге бөліп орналастырылды.

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Қайғылы оқиға Ресейдің Сочи қаласында орын алған.

Денесі тығыз келген ер адам үйдің шатырынан бассейнге секіремін деп қайғылы оқиғаға тап болды. Жазбадан көргендеріңіздей, ол бассейн алдында орналасқан плитаға бетпен құлайды.

Болған оқиға YouTube-те жарияланған. Ер адамның іс-әрекетін түсіріп отырған адам ол құлаған сәтте бірден түсірілімді тоқтатқан. 

Подробности
Категория: Елең еткізер

Өткен ғасырдың 90-жылдарының соңында КСРО елдерінде тараған маньяктар мен адам жегіштер туралы әңгіме халықтың үрейін ұшырып, зәре-құтын қашырған. Ал кейде жауыздыққа барған қылмыскерлер мүлде күтпеген адамдар болып шыққан. Мұндай оқиғалар Қазақстанды да айналып өтпеген еді деп хабарлайды Sputnik Қазақстанға сілтеме жасаған NUR.KZ.

Қазақстан халқына қорқыныш сезім ұялатқан жауыздардың бірі Ұзынағаштан шыққан адам жегіш еді.

Николай Жұмағалиев тек Қазақстан емес, Қырғызстан, Өзбекстан және Ресей халқын ондаған жылдар бойы қорқытып келген болатын.

Подробности
Категория: Сырласу

Сәлеметсіздер ме,қыз- келіншектер !

Мен де сол жігіт мәселесі, өзегімді өртеп барады.Себебі ешкімге айта алмаймын.Орны толмас қателік жібердім.Жасым 23 –те үйдің жалғыз  қызымын.Әкем жоқ,бала кезімде тастап кеткен.Жігіттіммен бұдан екі жыл бұрын танысқанмын.Содан жарты жылдай  сөйлесіп жүріп,маған ұсыныс жасады.Қыз –жігіт болып жүрдік.Басында бәрі керемет болды.Күнде қымбат сыйлықтар,гүлдер...

Подробности
Категория: Елең еткізер

Ақтауда бойжеткен 9-қабаттан секіріп кеткен.

 Алдын ала болжам бойынша, бойжеткен өз-өзіне қол жұмсаған. Қайғылы оқиға 4 қазан бейсенбі күні 4 ықшам аудандағы №37 үйде орын алған. 
 
Жедел жәрдемге сағат 12:27-де қоңырау соғылған. Дәрігерлер оқиға орнына жеткенде бойжеткен әлі тірі болған. Қызды бірден Маңғыстау облыстық ауруханасының реанимация бөліміне жеткізген. Қазір оқиғаның мән-жайы анықталуда.

Подробности
Категория: Елең еткізер

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің жыл сайынғы халыққа арнаған Жолдауында құқық қорғау саласында оңтайландыру шараларын жүргізуді жүктеді.

Президенттің айтуынша, келесі жылдан бастап құқық қорғау органдарының жұмысын жаңғырту бағдарламасы басталады. 
 
Соның аясында ішкі істер органдарының штаттық құрамы оңтайландырылады. «Полицияға қажетсіз функцияларды бермеу керек. Әйтпесе, полиция анда, полиция мында, бүкіл жерде полиция. 
  1. Оның қойнында жату мен үшін азапқа айналды
  2. Жерге адамның бас сүйегіндей астероид жақындап келеді
  3. Кемпірі бар үйдің...
  4. Тұздың пайдасы