el24.kz Өмір мен өлім – адам баласының жаратылғалы бері мазалап келе жатқан ең басты сұрақтарының бірі.
Ал өлімнен кейін не болады? Бұл сұраққа ешкім нақты жауап бере алмаса да, мыңдаған жылдар бойы адамзат оны түсінуге, ұғынуға тырысып келеді. Бүгінде ғылым да, дін де, эзотерика мен кванттық физика да бұл тақырыпқа өз көзқарастарын ұсынуда.
Дін не дейді?
Әлемдегі ірі діндердің бәрі өлімнен кейін өмір барын мойындайды. Бірақ әрқайсысының түсіндіруі әртүрлі:
-
Исламда адам өлген соң қабір өмірі басталады. Жақсы амал иелеріне кеңейген, жарық қабір беріледі. Қиямет күні қайта тіріледі. Жұмақ пен тозақ – мәңгілік өмірдің мекендері.
-
Христиандықта өлген адамның жаны Құдай алдында есеп береді. Жақсы адам жұмаққа, жаманы тозаққа барады. Ақырет күні қайта тірілуге сенім бар.
-
Буддизм мен индуизмде реинкарнация – қайта туу бар. Жан бұл өмірдегі әрекетіне қарай басқа денеде қайта дүниеге келеді. Мақсат – нирванаға, яғни азаттыққа жету.
Ғылым не дейді?
Ғылым өлімнен кейінгі өмірді дәлелдеген жоқ. Дегенмен, соңғы жылдары клиникалық өлімге ұшырап, қайта тірілген адамдардың тәжірибесі зерттелуде. Олар көбіне:
- жарыққа толы туннельді көруді,
- денеден тыс қалқып жүруді,
- бейбіт сезімді,
- марқұм туыстарымен "кездесуді" баяндайды.
Медицинада бұл "near-death experience" (NDE) деп аталады. Кейбір ғалымдар мұны мидың оттегі жетіспеушілігімен түсіндіреді. Бірақ бәріне ортақ, ұқсас сипаттамалар бұл құбылыстың жай елес емес екенін көрсетеді.
Эзотерикалық және рухани көзқарас
Кейбір рухани ұстаздар мен медиумдар өлім – тек физикалық дененің тоқтауы дейді. Жан болса – мәңгілік. Ол астралдық деңгейге өтіп, белгілі бір "аралық кеңістікте" біраз уақыт болады. Онда өмірлік тәжірибелер сараланып, келесі "сабаққа" дайындық жүреді. Бұл көзқарас реинкарнациямен үндеседі.
Имрам Крийя, Садхгуру, Джо Диспенза сияқты рухани ұстаздар да өлімді қорқынышты сәт емес, жанның үлкен сапарының бір сатысы ретінде сипаттайды. "Адам – жан емес, адам – жанның бір бейнесі ғана" деген сөздер бұл түсінікті тереңдете түседі.
Кванттық физика не дейді?
Кванттық теорияда сана мен шындық – бір-бірімен байланысқан. Кванттық сана теориясына сай, адамның санасы денеден тәуелсіз болуы мүмкін. Кей ғалымдар "сана – кванттық өріс" деп есептейді. Бұл жағдайда өлім – тек бір өлшемнен екіншісіне өту.
Физик Роджер Пенроуз пен анестезиолог Стюарт Хамерофф "сананың кванттық құрылымы" туралы гипотеза ұсынған. Олар сананың кейбір элементтері өлімнен кейін сақталуы мүмкін дейді.
Өлім – соңы ма, әлде жаңа бастауы ма?
Көптеген рухани көзқарастарда өлім – бұл ақырғы нүкте емес, керісінше басқа әлемге, басқа күйге көшу. Кейбіреулер оны «жоғалып кету» деп қабылдаса, кейбірі үшін бұл – үйге қайту. Ендеше, өлімді қорқынышты етіп тұрған – біздің беймәлімге деген үрейіміз ғана.
