25 мамырдан бастап тіркелмеген телефондар бұғаттала бастайды: Не білу керек?

 

el24.kz Қазақстанда 2025 жылғы 24 наурыздан бастап мобильді құрылғыларды тіркеу ережелері жаңартылды.

Енді елімізге заңсыз әкелінген немесе тіркелмеген смартфондар кезең-кезеңімен бұғаттала бастайды. Бұл шара 25 мамырдан бастап нақты іске қосылады.

Қандай құрылғылар бұғатталады?

Сұр тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды тексерілмеген немесе толық емес құрылғылар. Оларға 30 күндік мерзім беріледі. Сол уақыт ішінде тіркелмесе, бұғатталады.
Қара тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды жалған немесе ұрланған болып табылатын құрылғылар бірден бұғатталады.

Қандай құрылғыларға қауіп жоқ?

2025 жылдың 24 наурызына дейін Қазақстанда қолданылып келген және операторлар базасына тіркелген смартфондар бұғатталмайды. Олар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді.

Не істеу керек?

Жаңа телефон сатып алмас бұрын imei.rfs.gov.kz сайтында IMEI-кодты тексеріңіз.
Егер операторыңыздан "IMEI-код сұр тізімде" деген SMS келсе, 30 күн ішінде заңдылығын растаңыз.
Бұғаттау қаупі туындаса, ресми тіркеу орталықтарына жүгініңіз.
Неліктен бұл қажет?

Цифрлық даму министрлігінің мәліметінше, елде 3,7 миллионнан астам құрылғы қайталанған немесе жалған IMEI-кодпен жұмыс істейді. Бұл ұялы байланыс жүйесіне қауіп төндіреді әрі телефон ұрлығының артуына ықпал етеді.

Егер құрылғыңыз бұрыннан қолданыста болса, еш алаңдамаңыз. Ал жаңа смартфон сатып алғанда – бірінші тексеріңіз, кейін қолданыңыз!

Шерзат Полат ісі: 22 мамырдағы сот отырысында не белгілі болды?

                                                  Фото видеодан скриншот

 el24kz 2025 жылғы 22 мамырда Талдықорған қаласында 16 жастағы Шерзат Полаттың өліміне байланысты қылмыстық іс бойынша кезекті сот отырысы өтті.

Іс Жетісу облыстық қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында қаралуда. Сот процесі Жоғарғы Соттың ресми YouTube арнасында ашық түрде көрсетілуде.

Құжаттарды зерттеу кезеңі

Бүгінгі сот отырысы барысында істегі құжаттарды зерттеу жалғасты. Сонымен қатар, бұған дейін әлеуметтік желіде тараған сотталушылардың бейнежазбасына қатысты қызметтік тексерудің нәтижесі жария етілді. Тексеру барысында сот трансляциясын уақытында тоқтатпаған техникалық қызметкерлердің кінәсі анықталып, олар тәртіптік жауапкершілікке тартылғаны хабарланды.

Іс бойынша айыпталушылар

Қылмыстық іс бойынша 9 адамға айып тағылған. Олардың арасында аса ауыр қылмыстармен қатар, бұзақылық пен ұрлық баптары бойынша да жауапқа тартылып отырғандар бар.

Мысалы, негізгі фигуранттардың бірі Шынасыл Абзалға ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабы 2-бөлігінің 5), 9), 14) тармақтары (аса қатыгездікпен, адамдар тобы болып, алдын ала сөз байласу арқылы кісі өлтіру), 24-бабы 3-бөлігі (қылмысқа дайындалу), және 293-бабы 3-бөлігі (бұзақылық) бойынша айып тағылған.

Қоғамдық бақылау

Бұл іс қоғамда үлкен резонанс тудырып отыр. Жәбірленуші тарап пен қалың жұртшылық соттың әділ шешім шығаруын күтуде. Қазіргі уақытта процестің әрбір кезеңі ашық өтіп, тікелей эфир арқылы көрсетілуде. Бүгінгі отырыстың толық жазбасын Жоғарғы Соттың YouTube арнасынан көруге болады.

Келесі отырыс

Сот отырыстары жалғасуда. Қосымша мәліметтер ресми дереккөздер арқылы хабарланып отырады.

Сиыр еті неге қымбаттады?

 

Елімізде сиыр етінің бағасы тоқтаусыз өсіп жатыр. Қазір ол жылқы етінен әлдеқайда қымбат. Бұрын керісінше болатын. Мұның басты себебі — сиыр етінің жаппай шетелге экспортталуы дейді мәжілісмендер.
 
Магеррам Магеррамов, Мәжіліс депутаты:

 
— Сиыр етінің осындай үлкен көлемінде экспортталуына байланысты елде бұл өнімнің саны айтарлықтай азайды. Тиісінше, өндірушілер, содан кейін нарықтар бағаны көтере бастады. Қазақстанда жылқы еті әрқашан сиыр етінен қымбат болатын.
 
Депутаттың пікірінше, Үкімет ет экспортын арттыру мақсатында шекараларды ашқанымен, ішкі нарықтағы өнім тапшылығының алдын алмаған. Соның салдарын қазір базар сөрелерінен көруге болады.
 
Енді Магеррамов мемлекеттік қаражатты мал басын көбейту мен мал сою алаңдарын салуға бағыттап, мемлекеттік сатып алу порталында сиыр етінің бағасын тұрақтандыру үшін жылқы етін де тізімге қосуды ұсынып отыр.
 
Ақпараттық дереккөз: КТК телеарнасы

Жасанды интеллект: Құнды көмекші ме, қауіпті құрал ма?

 

el24.kz Финляндияда 16 жастағы жасөспірім мектепте үш адамды жарақаттап, бұл әрекетін алдын ала жасанды интеллект көмегімен жоспарлағаны туралы ақпарат жұртты алаңдатып отыр. Жасанды интеллект – адамзат үшін игілік пе, әлде қауіп пе деген сұрақ тағы да күн тәртібіне шықты.

ЖИ – бейтарап құрал


ChatGPT секілді жүйелер адамды шабыттандыруға, білім алуға, шығармашылыққа жол ашуға көмектеседі. Алайда оны бұрыс мақсатта пайдалануға да болады. Пышақтың ас үйде де, қылмыста да қолданылатыны секілді, ЖИ-ді де қолдану – адамның ниетіне байланысты.

Қауіпсіздік қайда?

OpenAI секілді ұйымдар ChatGPT-ге арнайы қауіпсіздік фильтрлерін енгізген. Мысалы, жүйе қару жасау, адамға зиян келтіру туралы сұрақтарға жауап бермейді. Бірақ кей қолданушылар сұрақты астарлап, айламен қойған жағдайда, жүйені алдап өтуі мүмкін. Бұл – барлық технологияға тән ортақ қауіп.

Не істеу керек?

Жасөспірімдердің ЖИ-мен жұмысын қадағалау маңызды.
Ата-ана мен мектеп балалардың психикалық күйіне назар аударуы қажет.
ЖИ этикасы мен қауіпсіздігі туралы қоғамда кеңінен ақпарат берілуі тиіс.

Қорытынды

Жасанды интеллект – адамзат дамуына зор мүмкіндік. Бірақ оны қауіпсіз әрі саналы қолдану – бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір технология адамның қолындағы құрал ғана. Оны жақсылыққа да, жамандыққа да бұру – өз еркімізде.

 

Жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда емтихан тапсыру міндеттеледі ме?

 

Соңғы кездері әлеуметтік желілер мен қоғам арасында «жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда қайтадан емтихан тапсыру қажет болады» деген ақпарат кеңінен таралуда.

Осыған байланысты көптеген азаматтардың көкейінде сұрақ туындауда. Бұл рас па? Жаңа ереже енгізілді ме? Біз бұл мәселені ресми ақпарат көздеріне сүйене отырып el24.kz тілшісі зерттеп көрді.

Қазіргі жағдай

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жүргізуші куәлігінің мерзімі аяқталған жағдайда оны ауыстыру үшін қайтадан емтихан тапсыру талап етілмейді. Бұл рәсім тек құжатты жаңартуға қатысты және төмендегідей құжаттар қажет:

  • Жеке куәлік;
  • 083/у нысанындағы медициналық анықтама;
  • Мемлекеттік баж салығының төленгенін растайтын түбіртек (1,25 АЕК);
  • Бұрынғы жүргізуші куәлігі.

Құжаттарды мамандандырылған Халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО) апару жеткілікті. Сондай-ақ, медициналық тексерістен сол орталықта өтуге болады.

Жаңалықтар мен ұсыныстар

Иә, жақында жүргізуші куәлігіне қатысты бірқатар өзгерістер мен ұсыныстар айтылды:

  • Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева 2024 жылдың жазында жүргізуші куәлігіне емтиханды онлайн форматта тапсыру мүмкіндігін ұсынды. Бұл ұсыныс әлі заң ретінде қабылданған жоқ, тек талқылау деңгейінде тұр.
  • 2024 жылдың қарашасынан бастап теориялық емтихан тапсыруға екі факторлы аутентификация енгізілді. Бұл жаңашылдық емтихан тапсыру кезінде алаяқтықтың алдын алуға бағытталған.

Дегенмен, қазіргі уақытта мерзімі өткен куәлікті жаңарту үшін емтихан тапсыру міндеттелмеген. Бұл туралы ресми ақпарат egov.kz және gov.kz сайттарында нақты жазылған.

Қорытынды

Қазіргі заңнама бойынша, жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда оны ауыстыру үшін емтихан тапсыру қажет емес. Алайда, бұл салада өзгерістер мен ұсыныстар айтылып жатыр, сондықтан ресми көздерге сүйене отырып, жаңалықтарды қадағалап отыру маңызды.

Сіздің де жүргізуші куәлігіңіздің мерзімі аяқталуға жақын болса – уақыт оздырмай, қажетті құжаттарды дайындап, құжатыңызды жаңартып алыңыз.

Азияда «Омикрон» өршіді — вакцина егу қайта басталуы мүмкін

 

Бес жыл бұрын жаһан жұртын дүрліктірген «Омикрон» Азияда қайта өрши бастады. Әсіресе Гонконг пен Сингапурде.

Қазірдің өзінде 14 мыңнан астам адамнан "LP.8.1" деп аталатын вирустың жаңа түрі табылған. Енді пандемияның жаңа толқыны әлемді алаңдатып отыр. Эпидахуал өрши түссе, вакцина егу қайта басталуы мүмкін.

Қазақстанда да жыл басынан бері 300-ден астам жағдай тіркеліпті. Біздегі ахуал қалай? Шектеу шаралары қайта енгізілуі мүмкін бе? Қазір Азияның бірқатар елінде вирус жұқтырып ауруханада жатқандардың қатары күн сайын көбеюде.

Әсіресе Гонконг пен Сингапур, Қытай және Тайландатағы жағдай алаңдатарлық. Гонконг дәрігерлері «Омикрон» індетінің жаңа толқыны басталғанын растады. Осы айдың өзінде 30-дан аса адам көз жұмған. Сингапурде де ай басынан бері 14 мыңнан аса адам вирус жұқтырыпты. Күніне 130-ға жуық науқас ауруханаға түсуде.

Басым бөлігі 65 жастан асқандар. Отандық дәрігерлер жаңа штаммның белгілерін атады. Дмитрий Еделев, медицина ғылымдарының докторы:

— COVID-тің жаңа штамы біртіндеп таралуда. Бұл «Омикронның» мутацияларының бірі. Негізінде бұл штамм қазіргі уақытта алаңдаушылық тудырмайды. Иә, шағын толқын бар. Бұл вирустың белоктарында мутацияның пайда болуымен байланысты.

Оның белгілі бір ерекшеліктері бар. Ол алдыңғыларға қарағанда тамақтың ауруын, мұрынның бітелуін, түшкіруді және аздап құрғақ жөтел тудырады. Сондай-ақ әлсіздік пайда болып, дене сырқырайды. Бірнеше күннен кейін вирус күшейіп, дене қызуы 39 градусқа дейін көтеріледі екен.

Жыл басынан бері елімізде 329 жағдай тіркелген, қайтыс болғандар жоқ. Бұл өткен жылмен салыстырғанда төрт есе аз. Елдегі эпиджағдай жіті бақылауда, сондықтан алаңдауға негіз жоқ деп отыр жауапты органдар.

Жасұлан Алпысбаев, ҚР ДСМ Санитария-эпидемиологияны бақылау комитетінің басқарма басшысы:

— «Омикрон» штамы пандемия кезіндегідей қауқарлы емес. Сырқат жеңіл түрде өтеді. Сондай бірадамзатқа қауіп төндіріп жатқан жоқ. Жалпы біздің елімізде жағдай тұрақты. Сол үшін алаңдап, аурудың үлкен бір толқыны келе жатыр, байқаңыздар деп, дүрбелеңге салдырайын деген ой жоқ.  Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Ковид-19 пандемиясын ресми жарияғалы бес жыл өтті. Осы уақыт ішінде әлемде 700 миллионнан астам адам вирус жұқтырып, 7 миллионы көз жұмған екен. Бұл адамзат тарихындағы ең қатерлі індеттердің біріне айналды.

Бұрын‑соңды болмаған шектеу шаралары қабылданып, халық бірнеше уақыт міндетті карантинде болған еді. Сол себепті көпшіліктің алаңдауы — заңдылық.

Дереккөз:  КТК телеарнасы

Подробности
Категория: Проза

Болған оқиға желісімен...

Ғани Әлихан

Сол күні кешке дейін тағатсыздана күтсемде хат берген күзетшім қайтып келмей хабарсыз кетті . Неге келмеді екен , әлде қандайда бір жағдай болып қалмаса жарар еді деген ой , түніменде ұйқы бермей мазамды алды . Тап сол кезде үй күзетшілерінің өзіндік қатаң заңы бар екенін мен білмеген соң түсінбедім . Өйткені кезекті тапсырып кеткен күзетшілердің шақырусыз қайта келуге қақысы жоқ екен . 

Подробности
Категория: Проза

Болған оқиға желісімен...

Ғани ƏЛИХАН

 Бойымдағы барымды Болатқа сыйласам, Болаттай еркектің тоқалы болсам ойлағаныма жетемін деген арманым арадан ай өтпей жатып жоғала бастады. Өйткені тап бүгін міне бір ай толып екінші айға аяқ басты, бірақ сенген еркегімнің әлі сол баяғы жүрісі.

Подробности
Категория: Сырласу

Менің жайым тіптен қиын. “Ойнап жүріп от басқанымды” кеш түсіндім. Мен де қателестім. Біле тұра  біреудің күйеуімен кездестім.  Ақшалы адам деп, байлығына қызығып, өзіме қаратудың бəрін жасадым. Солай күйеуге  жүз айла мен жүз мың амал пайдаланып шықтым. Күйеуге шығар алдын, бірінші əйелі жүкті екенін білсем де, екеуін ажырастыруға барымды салдым. Ертең –ақ өзім де бала туып, уысымда ұстаймын деп ойладым. Бірақ жағдай мен ойлағандай болмады.Өмірімнің мұңы мен азабы күн сайын көбейе берді-көбейе берді.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Білетін боларсыздар 21 ғасырда өлімнің көбісі жүрек ауруынан. 

1) Шаршау 

Қан тамырлары жіңішке болып тарылғанда, сіздің жүрегіңіз өзіне керек мөлшердегі қанды ала алмайды. Ал бұл жүректің күшін әлсіретеді. Ең бірінші белгі — мәңгілік шаршау және ұйқы келіп есіней беру. 

Подробности
Категория: Елең еткізер

Аса ауыр қылмысы үшін Ақмола облысы Степногорск қаласындағы түрмеде жазасын өтеп жатқан қылмыскер қашып кетті.

ҚР ІІМ ресми өкілі Алмас Сәдубаевтың хабарына қарағанда, ер адам 17 маусымда Степногорск қаласындағы мекемеден қашып кеткен.  

Подробности
Категория: Проза

Болған оқиға желісімен...

Ғани ƏЛИХАН

Қысқасы жаңа жыл жақындап , кафе ауласына шырша орнатып апақ - шапақ боп жатқанбыз . Әне- міне дегенше 2001 жылда кіріп келмек . Көше жақтағы фонарлаға қосымша түрлі - түсті гирляндтарды іліп , соңғысы осы үлкен шыршаны орнату ғана қалған еді . Кенеттен Роза апайымның қол бұлғап шақырып тұрғанын көріп жүгіріп бардым . Кабинетіне кіргенім сол екен әңгімесін төтесінен бастаған апайым көп сөйлеп отырмай :

Подробности
Категория: Сырласу

Менің қайын ағам бұрынан намаз оқитын.Сақалынан адам қорықатындай.4- ші әйелімен тұрады.Ажырасып кетіп үйлене береді,әйелінің үстіне әйел ала беріп,1-2 ай тұрып ажырасып,4- ші әйеліне келеді.

Менің негізі айтайын дегенім ,күйеуім жайлы.Бұрын намаз оқымайтын.Биыл намазға жығылды.Енді қорқамын,дұрыс дінді ұстанып жүр ме? Ағасы сияқты ертең  бәрін «һарамға»теңеп, бізге де қысым көрсете бастаса қайтпекпін?

Подробности
Категория: Проза

Болған оқиға желісімен...

Ғани ƏЛИХАН

Қысқасы көзімді ашсам түс боп кетіпті . Беті қолымды жуа сала жұмысыма тұра жүгірдім . Абырой болғанда Роза апайым келмеген екен .Осылайша тағы да бір ескертуден аман қалдым. Тездетіп киімімді ауыстырып  жұмысыма кірісіп, араластым да кеттім.

Подробности
Категория: Елең еткізер

Ақпарат және коммуникациялар министрінің бүгінгі бекіткен ережесіне сәйкес, енді қолыңыздағы смартфонды жылдың соңына дейін бірыңғай базаға тіркеп үлгеруіңіз тиіс.

Ол үшін қолданыстағы телефонның IMEI кодын және жеке куәлік нөмірін білсеңіз болғаны. 

Тіркеу онлайн немесе байланыс операторының кеңсесінде жүргізілмек. Ал егер ұялы телефонның нөмірі тіркелмеген немесе басқаның атында болса, өзіңізге ауыстыру керек. Әйтпесе, IMEI-код басқаның атына жазылып немесе байланыс құрылғыңыз бұғатталып қалуы мүмкін. 

Подробности
Категория: Сырласу

Айттарыңыз қабыл болсын, апа-сіңілілер! Адамды сағыныш жеп қояды екен. Рас. Мен сағынып жүрмін. Кімді дерсіздер? Ағатайымды. Жар деген де жалғыз бауырымды жылда тосамын. Екі көзімді жолдан алмай, дастарханымды жинамай. Əке-шешемнің үйінде түтінін түтетіп қалған соң қиын екен. Əйтеуір, бір рет қарашаңыраққа келіп, құран бағыштап кетер деп күтумен жүрмін.

Подробности
Категория: Проза

Болған оқиға желісімен...

Ғани ƏЛИХАН

Ағам кетісімен мені өзімен бірге ерте кеткен администратор қыз кабинетіне апарды . Басымнан аяғыма дейін тесіле қарап шыққан жаңа басшым аты-жөнімді , елімді сұрап алды да тапсырмаға көшті .

Подробности
Категория: Сырласу

Барлықтарыңызға сәлем! Аты –жөнім аноним болсыншы.Жасым 22 де. Тұрмыстамын, кұдайга шүкір 2 қызым бар. Күйеуімнің де мінезі жайлы. Жұмысы да, табысы да жақсы. Бірақ,жұмыстан келгесін телефонға жабысып,ватцаптан шықпайды.

Кейін тексеретінді шығардым.Сосын код қойып тастады.”Мақұл“ деп үндемей жүрдім.Қолайлы сәтті күттім десе де болады.Кодын байқап қалсам,бірден басқасына ауыстырып тастайтын.Телефонын тексергенді жақтырмайтын шығар деп ойлап жүрдім.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Күннен қорғайтын көзілдірікті дұрыс таңдауға арналған мамандар кеңесі.

Жақсы көзілдірік – жаз мезілінің басты аксесуарларының бірі ғана емес, көзімізді қоршаған ортаның жағымсыз факторларынан қорғайтын, шаршаңқы қалыпқа түсірмейтін әмбебап дүние. Ол үшін төмендегіше маман кеңесін ұсынып отырмыз.

Подробности
Категория: Проза

Болған  оқиға желісімен...

Ғани ƏЛИХАН

Айтқанымдай Ерланның мектептен қуылып кеткенін мен өзімнің үлкен жеңісіме баладым . Ол үшін қуанбасам өкінетіндей ойым болған жоқ . Алайда осыдан соң сынытас жігіттердің маған деген көзқарасы өзгере бастады . Тіпті бұрынғыдай сүйсіне қарамақ түгіл үрпие қарайтынды шығарды.

  1. Өткенімді білсе... Не болар екен?!...
  2. Қараусыз қалған бала автокөлік салонында тірідей өртеніп кетті 
  3. Әйелім әдемі болсын десеңіз
  4. Түнгі  Ханшайым  ( 1-ші бөлім )