25 мамырдан бастап тіркелмеген телефондар бұғаттала бастайды: Не білу керек?

 

el24.kz Қазақстанда 2025 жылғы 24 наурыздан бастап мобильді құрылғыларды тіркеу ережелері жаңартылды.

Енді елімізге заңсыз әкелінген немесе тіркелмеген смартфондар кезең-кезеңімен бұғаттала бастайды. Бұл шара 25 мамырдан бастап нақты іске қосылады.

Қандай құрылғылар бұғатталады?

Сұр тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды тексерілмеген немесе толық емес құрылғылар. Оларға 30 күндік мерзім беріледі. Сол уақыт ішінде тіркелмесе, бұғатталады.
Қара тізімдегі құрылғылар: IMEI-коды жалған немесе ұрланған болып табылатын құрылғылар бірден бұғатталады.

Қандай құрылғыларға қауіп жоқ?

2025 жылдың 24 наурызына дейін Қазақстанда қолданылып келген және операторлар базасына тіркелген смартфондар бұғатталмайды. Олар автоматты түрде «ақ тізімге» енеді.

Не істеу керек?

Жаңа телефон сатып алмас бұрын imei.rfs.gov.kz сайтында IMEI-кодты тексеріңіз.
Егер операторыңыздан "IMEI-код сұр тізімде" деген SMS келсе, 30 күн ішінде заңдылығын растаңыз.
Бұғаттау қаупі туындаса, ресми тіркеу орталықтарына жүгініңіз.
Неліктен бұл қажет?

Цифрлық даму министрлігінің мәліметінше, елде 3,7 миллионнан астам құрылғы қайталанған немесе жалған IMEI-кодпен жұмыс істейді. Бұл ұялы байланыс жүйесіне қауіп төндіреді әрі телефон ұрлығының артуына ықпал етеді.

Егер құрылғыңыз бұрыннан қолданыста болса, еш алаңдамаңыз. Ал жаңа смартфон сатып алғанда – бірінші тексеріңіз, кейін қолданыңыз!

Шерзат Полат ісі: 22 мамырдағы сот отырысында не белгілі болды?

                                                  Фото видеодан скриншот

 el24kz 2025 жылғы 22 мамырда Талдықорған қаласында 16 жастағы Шерзат Полаттың өліміне байланысты қылмыстық іс бойынша кезекті сот отырысы өтті.

Іс Жетісу облыстық қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында қаралуда. Сот процесі Жоғарғы Соттың ресми YouTube арнасында ашық түрде көрсетілуде.

Құжаттарды зерттеу кезеңі

Бүгінгі сот отырысы барысында істегі құжаттарды зерттеу жалғасты. Сонымен қатар, бұған дейін әлеуметтік желіде тараған сотталушылардың бейнежазбасына қатысты қызметтік тексерудің нәтижесі жария етілді. Тексеру барысында сот трансляциясын уақытында тоқтатпаған техникалық қызметкерлердің кінәсі анықталып, олар тәртіптік жауапкершілікке тартылғаны хабарланды.

Іс бойынша айыпталушылар

Қылмыстық іс бойынша 9 адамға айып тағылған. Олардың арасында аса ауыр қылмыстармен қатар, бұзақылық пен ұрлық баптары бойынша да жауапқа тартылып отырғандар бар.

Мысалы, негізгі фигуранттардың бірі Шынасыл Абзалға ҚР Қылмыстық кодексінің 99-бабы 2-бөлігінің 5), 9), 14) тармақтары (аса қатыгездікпен, адамдар тобы болып, алдын ала сөз байласу арқылы кісі өлтіру), 24-бабы 3-бөлігі (қылмысқа дайындалу), және 293-бабы 3-бөлігі (бұзақылық) бойынша айып тағылған.

Қоғамдық бақылау

Бұл іс қоғамда үлкен резонанс тудырып отыр. Жәбірленуші тарап пен қалың жұртшылық соттың әділ шешім шығаруын күтуде. Қазіргі уақытта процестің әрбір кезеңі ашық өтіп, тікелей эфир арқылы көрсетілуде. Бүгінгі отырыстың толық жазбасын Жоғарғы Соттың YouTube арнасынан көруге болады.

Келесі отырыс

Сот отырыстары жалғасуда. Қосымша мәліметтер ресми дереккөздер арқылы хабарланып отырады.

Сиыр еті неге қымбаттады?

 

Елімізде сиыр етінің бағасы тоқтаусыз өсіп жатыр. Қазір ол жылқы етінен әлдеқайда қымбат. Бұрын керісінше болатын. Мұның басты себебі — сиыр етінің жаппай шетелге экспортталуы дейді мәжілісмендер.
 
Магеррам Магеррамов, Мәжіліс депутаты:

 
— Сиыр етінің осындай үлкен көлемінде экспортталуына байланысты елде бұл өнімнің саны айтарлықтай азайды. Тиісінше, өндірушілер, содан кейін нарықтар бағаны көтере бастады. Қазақстанда жылқы еті әрқашан сиыр етінен қымбат болатын.
 
Депутаттың пікірінше, Үкімет ет экспортын арттыру мақсатында шекараларды ашқанымен, ішкі нарықтағы өнім тапшылығының алдын алмаған. Соның салдарын қазір базар сөрелерінен көруге болады.
 
Енді Магеррамов мемлекеттік қаражатты мал басын көбейту мен мал сою алаңдарын салуға бағыттап, мемлекеттік сатып алу порталында сиыр етінің бағасын тұрақтандыру үшін жылқы етін де тізімге қосуды ұсынып отыр.
 
Ақпараттық дереккөз: КТК телеарнасы

Жасанды интеллект: Құнды көмекші ме, қауіпті құрал ма?

 

el24.kz Финляндияда 16 жастағы жасөспірім мектепте үш адамды жарақаттап, бұл әрекетін алдын ала жасанды интеллект көмегімен жоспарлағаны туралы ақпарат жұртты алаңдатып отыр. Жасанды интеллект – адамзат үшін игілік пе, әлде қауіп пе деген сұрақ тағы да күн тәртібіне шықты.

ЖИ – бейтарап құрал


ChatGPT секілді жүйелер адамды шабыттандыруға, білім алуға, шығармашылыққа жол ашуға көмектеседі. Алайда оны бұрыс мақсатта пайдалануға да болады. Пышақтың ас үйде де, қылмыста да қолданылатыны секілді, ЖИ-ді де қолдану – адамның ниетіне байланысты.

Қауіпсіздік қайда?

OpenAI секілді ұйымдар ChatGPT-ге арнайы қауіпсіздік фильтрлерін енгізген. Мысалы, жүйе қару жасау, адамға зиян келтіру туралы сұрақтарға жауап бермейді. Бірақ кей қолданушылар сұрақты астарлап, айламен қойған жағдайда, жүйені алдап өтуі мүмкін. Бұл – барлық технологияға тән ортақ қауіп.

Не істеу керек?

Жасөспірімдердің ЖИ-мен жұмысын қадағалау маңызды.
Ата-ана мен мектеп балалардың психикалық күйіне назар аударуы қажет.
ЖИ этикасы мен қауіпсіздігі туралы қоғамда кеңінен ақпарат берілуі тиіс.

Қорытынды

Жасанды интеллект – адамзат дамуына зор мүмкіндік. Бірақ оны қауіпсіз әрі саналы қолдану – бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Әрбір технология адамның қолындағы құрал ғана. Оны жақсылыққа да, жамандыққа да бұру – өз еркімізде.

 

Жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда емтихан тапсыру міндеттеледі ме?

 

Соңғы кездері әлеуметтік желілер мен қоғам арасында «жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда қайтадан емтихан тапсыру қажет болады» деген ақпарат кеңінен таралуда.

Осыған байланысты көптеген азаматтардың көкейінде сұрақ туындауда. Бұл рас па? Жаңа ереже енгізілді ме? Біз бұл мәселені ресми ақпарат көздеріне сүйене отырып el24.kz тілшісі зерттеп көрді.

Қазіргі жағдай

Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жүргізуші куәлігінің мерзімі аяқталған жағдайда оны ауыстыру үшін қайтадан емтихан тапсыру талап етілмейді. Бұл рәсім тек құжатты жаңартуға қатысты және төмендегідей құжаттар қажет:

  • Жеке куәлік;
  • 083/у нысанындағы медициналық анықтама;
  • Мемлекеттік баж салығының төленгенін растайтын түбіртек (1,25 АЕК);
  • Бұрынғы жүргізуші куәлігі.

Құжаттарды мамандандырылған Халыққа қызмет көрсету орталығына (ХҚКО) апару жеткілікті. Сондай-ақ, медициналық тексерістен сол орталықта өтуге болады.

Жаңалықтар мен ұсыныстар

Иә, жақында жүргізуші куәлігіне қатысты бірқатар өзгерістер мен ұсыныстар айтылды:

  • Мәжіліс депутаты Екатерина Смышляева 2024 жылдың жазында жүргізуші куәлігіне емтиханды онлайн форматта тапсыру мүмкіндігін ұсынды. Бұл ұсыныс әлі заң ретінде қабылданған жоқ, тек талқылау деңгейінде тұр.
  • 2024 жылдың қарашасынан бастап теориялық емтихан тапсыруға екі факторлы аутентификация енгізілді. Бұл жаңашылдық емтихан тапсыру кезінде алаяқтықтың алдын алуға бағытталған.

Дегенмен, қазіргі уақытта мерзімі өткен куәлікті жаңарту үшін емтихан тапсыру міндеттелмеген. Бұл туралы ресми ақпарат egov.kz және gov.kz сайттарында нақты жазылған.

Қорытынды

Қазіргі заңнама бойынша, жүргізуші куәлігінің мерзімі біткен жағдайда оны ауыстыру үшін емтихан тапсыру қажет емес. Алайда, бұл салада өзгерістер мен ұсыныстар айтылып жатыр, сондықтан ресми көздерге сүйене отырып, жаңалықтарды қадағалап отыру маңызды.

Сіздің де жүргізуші куәлігіңіздің мерзімі аяқталуға жақын болса – уақыт оздырмай, қажетті құжаттарды дайындап, құжатыңызды жаңартып алыңыз.

Азияда «Омикрон» өршіді — вакцина егу қайта басталуы мүмкін

 

Бес жыл бұрын жаһан жұртын дүрліктірген «Омикрон» Азияда қайта өрши бастады. Әсіресе Гонконг пен Сингапурде.

Қазірдің өзінде 14 мыңнан астам адамнан "LP.8.1" деп аталатын вирустың жаңа түрі табылған. Енді пандемияның жаңа толқыны әлемді алаңдатып отыр. Эпидахуал өрши түссе, вакцина егу қайта басталуы мүмкін.

Қазақстанда да жыл басынан бері 300-ден астам жағдай тіркеліпті. Біздегі ахуал қалай? Шектеу шаралары қайта енгізілуі мүмкін бе? Қазір Азияның бірқатар елінде вирус жұқтырып ауруханада жатқандардың қатары күн сайын көбеюде.

Әсіресе Гонконг пен Сингапур, Қытай және Тайландатағы жағдай алаңдатарлық. Гонконг дәрігерлері «Омикрон» індетінің жаңа толқыны басталғанын растады. Осы айдың өзінде 30-дан аса адам көз жұмған. Сингапурде де ай басынан бері 14 мыңнан аса адам вирус жұқтырыпты. Күніне 130-ға жуық науқас ауруханаға түсуде.

Басым бөлігі 65 жастан асқандар. Отандық дәрігерлер жаңа штаммның белгілерін атады. Дмитрий Еделев, медицина ғылымдарының докторы:

— COVID-тің жаңа штамы біртіндеп таралуда. Бұл «Омикронның» мутацияларының бірі. Негізінде бұл штамм қазіргі уақытта алаңдаушылық тудырмайды. Иә, шағын толқын бар. Бұл вирустың белоктарында мутацияның пайда болуымен байланысты.

Оның белгілі бір ерекшеліктері бар. Ол алдыңғыларға қарағанда тамақтың ауруын, мұрынның бітелуін, түшкіруді және аздап құрғақ жөтел тудырады. Сондай-ақ әлсіздік пайда болып, дене сырқырайды. Бірнеше күннен кейін вирус күшейіп, дене қызуы 39 градусқа дейін көтеріледі екен.

Жыл басынан бері елімізде 329 жағдай тіркелген, қайтыс болғандар жоқ. Бұл өткен жылмен салыстырғанда төрт есе аз. Елдегі эпиджағдай жіті бақылауда, сондықтан алаңдауға негіз жоқ деп отыр жауапты органдар.

Жасұлан Алпысбаев, ҚР ДСМ Санитария-эпидемиологияны бақылау комитетінің басқарма басшысы:

— «Омикрон» штамы пандемия кезіндегідей қауқарлы емес. Сырқат жеңіл түрде өтеді. Сондай бірадамзатқа қауіп төндіріп жатқан жоқ. Жалпы біздің елімізде жағдай тұрақты. Сол үшін алаңдап, аурудың үлкен бір толқыны келе жатыр, байқаңыздар деп, дүрбелеңге салдырайын деген ой жоқ.  Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы Ковид-19 пандемиясын ресми жарияғалы бес жыл өтті. Осы уақыт ішінде әлемде 700 миллионнан астам адам вирус жұқтырып, 7 миллионы көз жұмған екен. Бұл адамзат тарихындағы ең қатерлі індеттердің біріне айналды.

Бұрын‑соңды болмаған шектеу шаралары қабылданып, халық бірнеше уақыт міндетті карантинде болған еді. Сол себепті көпшіліктің алаңдауы — заңдылық.

Дереккөз:  КТК телеарнасы

Подробности
Категория: Бүгін

Ү.ж. 5 шілдесінде Қызылорда қаласы, Достық үйінің конференц-залында Астана қаласының 20-жылдығына орай «Астана – Ұлы дала Елордасы» атты мерекелік басқосуы болып өтті.

Аталмыш шарада облыстық ҚХА хатшылығының меңгерушісі Ләйлә Төрешова, «Қоғамдық келісім» КММ-нің директоры Уалихан Ибраев, директордың орынбасары Асылбек Жұмабаев, Қоғамдық келісім кеңесінің, Аналар кеңесінің, Жастар қанатының, облыстық ҚХА жанындағы ғылыми сарапшылық топ өкілдері, этномәдени бірлестіктердің жетекшілері мен белсенділері және БАҚ өкілдері.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Егер қан қысымыңыз көтеріліп, ауырсаңыз орта көлемдегі 10 лимонды алып, жылы сумен жуып, кесіп (шайға кескендей), барлығын 3 литрлік банкіге салыңыз. Содан кейін сол банкіге 0,5 литр бал, 0,5 литр алоэ шырыны және 0,5 литр спирт немесе шарап құйыңыз. 

Банкінің бетін капронды қақпақпен жауып, 40 күнге қараңғы жерге қойыңыз. Дайын болған соң (41-күні) 1 ас қасықтан күніне 3 рет тамақ ішерден жарты сағат бұрын жеңіз. 

Подробности
Категория: Ғибратты әңгімелер

Ілгеріде бір жігіт елге танымал дана қартқа келіп, оған өзін қинаған үлкен бір мәселені айтып шағымданған көрінеді. Сондағы айтпағы мынау екен: "Мен әйелімді алғаш көргенде «Алла Тағала бұдан асқан сұлу әйелді жаратпаған шығар» деп ойладым. Сосын оған үйлендім. Қарасам, ол секілді әйелдер көп екен.Біраз уақыт өткеннен кейін одан да сұлу әйелдердің өріп жүргенін байқадым. Жылдар өткен сайын әйелімнің көркі мен тартымдылығы кеми берді, кеми берді. Басқа әйелдің барлығы мен үшін хор қызындай. Мұның сыры неде?» - деп сұрайды. 

Подробности
Категория: Егіз жүрек

+18

Ғани Әлихан

 Болған оқиға желісімен....

Бұл кезде менің жаңа бөлімшеге барғаныма алты ай болған еді.Үйден кеткеніме жылға жақындап қалған кез.Ауылдағы шешемнен алғаш рет хат келді. Амансың ба құлыным ?-деп басталған хат “көріскенше күн жақсы балам “-деп аяқталыпты.Шешемнің сауат ашпағанын білем ғой, бұл хатты бауырларымның бірі анамның айтуымен жазғанын ішім сезіп тұрды.

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

2018 жылдың алғашқы жартысында 22 елден 66 журналист қаза тапқан.

Мұндай деректі Press Emblem Campaign үкіметтік емес ұйымы Женевада өткен жиын барысында мәлім етті. Аталған ұйым әлемдік қауымдастықтарды қақтығыс аймақтарындағы БАҚ өкілдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуде шаралар қолдануға шақыруда. 

Подробности
Категория: Сырласу

Алла басқа салған соң пенденің көмбеске амалы жоқ. Сондай пенденің бірі менмін. Мұндай шарасыздыққа кез болғалы да тоғыз жылдың жүзі болыпты. Отбасылымын. Әйелім мен он жасар ұлым бар. Ең жақын қамқоршыларым да солар. Туысым жоқ емес. Анам, екі апайым мен бауырым бар. Бірақ «анадан алтау болсаң да отаныңа жалғызсың» дегендей, төртеуміз бір анадан туғанмен әрқайсысымыздың өз отбасымыз, өз тіршілігіміз бар. Анам ауылда, бауырымның қолында.

Подробности
Категория: Егіз жүрек

+18

Ғани Әлихан

Болған оқиға желісімен....


Тілім күрметіліп даусым шықпай аяқ қолдан жан кетті -деп шəйдан ұрттап қойып қария сөзін қайта жалғады .

Подробности
Категория: Риясыз әңгіме

Жайна Сламбек

Астана арнасы “Біздің уақыт”апталық сараптамалық бағдарлама жүргізушісі

Жайна ханым, сұхбатымызды эфирге келу жолыңыз жайлы айтудан бастасақ... 

Журналист болғаныма 22 жыл. Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетін 1996 жылы аяқтағасын барып кіріскенмін. Жұмысқа оқуды тәмамдағасын тұрғанымды айтып отырғаным, журфакта білім  алып жүргенде жұмыс істеп бастайтындар көп.

Подробности
Категория: Егіз жүрек

+18

Ғани Әлихан

 Болған оқиға желісімен....

Өмір бойы өкініп келемін деп əңгімесін бастады қырман басында жатқан қарт кісі.
Сонау 1997 жылы бидай басына барғандағы бейтаныс қарияның əңгімесі осылай басталды.Жас баламын дəрет алуға құманға суын жылытып беремін, тамақ алдынан қолына су құямын ,барынша сыйлап сіз отыра беріңіз мен өзім шығып қарайлап келемін деп алдына түсе бердім.Түспей қайтемін, жасы жетпіске таяп қалған қарт кісі күні бойы тұнжырап жүреді.

Подробности
Категория: Сырласу

Әркімнің бір уайымы бар дегендей,жасым он тоғызда.Ерте тұрмысқа шықтым.Басында сүйіп қосылғандай едік. Енді арадан алты ай өтпей суып бара жатқан сияқтымыз. Дене сымбатым да,кескін келбетім де ешкімнен кем емес. Ыстық –суығымыз тез –ақ басылып қалды. Күйеуім үйленгендігін жұрттан жасырғысы келеді. Үйден шыққан сəтте-ақ қолындағы неке жүзігін шешіп тастайды.  Қанша рет байқадым. Мені ертіп достарымен кездесуге барғысы келмейді.

Подробности
Категория: Тылсым дүние

Жеңгем көрген түсі дәл келетінін айтады. Өңінде болатын жағдайды алдын ала болжап сезеді екен. Әсіресе, өзіне етжақын бауырларының басындағы жайды анық көреді. Мәселен, бірде түсінде сіңлісінің мұңайған түрін көреді. Таңертең ерте анасына қоңырау шалса, сіңлісінің дене қызуы көтеріліп, аяқ астынан ауырып қалыпты.

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

Францияда 2900 полицей түрмеден тікұшақпен қашып кеткен қылмыскерді 

Жексенбі күні 11:20 шамасында Калашников автоматымен қаруланған  үш ер адам қылмыскерге қашуға көмектескен. Бұл операция бар жоғы бірнеше минутқа созылған.

 
 Қылмыскердің сыбайластары тікұшақтың ұшқышын кепілге алған. Тікұшақ түрменің ауласына қонған. Қылмыскерлер түтіндететін заттарды қолданып,жылдам екі ағашты және дәлізге кіргізетін екі қақпаны кескен. 

Подробности
Категория: Сырласу

Саламатпысыңдар, айналайын,  қарғаларым!

Адамда ақыл болмаса, мың айтқанмен өз жолын өзі табам демесе, таба  алмайды екен. Өзім талай жыл теміржол саласында жұмыс істеген апаларыңмын. Құдайға шүкір, үш қыз бір тентектеу ұлым бар.  Өзі марқұм ата-енемнің қолында өскен еді.  Бетіне ешкім келмеді. Бір дегені, екі болмай есер болып кетті. Міне, сол тентегімнің жайы алаңдатады.

Подробности
Категория: Керек кеңес

Бөлменің сәнін келтіретін үй өсімдіктері мен гүлдер ерекше күтімді қажет етеді. Сондықтан оларды аптасына 1-2 рет жылы сумен жуып тұру керек. Одан өзге гүлдерді өсіру, баптау тәсілі санқырлы. Назарларыңызға бөлме гүлдерін әдемі етіп өсіру мен баптауға арналған кейбір кеңестерді ұсынамыз. 

 Бөлме өсімдіктерін бойына қарай ретімен орналастырады. Сонда олардың барлығына ауа мен жарық жеткілікті, өсуі қарқынды болады. 

  1. Мырс етер
  2. Иенсайдағы шыңғырған адам дауысы...
  3. WhatsApp қолданатындардың ақшасы ұрлануы мүмкін 
  4. Қысымды дәрісіз түсіру жолдары