Перизат Қайратқа қатысты алдын ала сот тыңдауы өтті

               Фото: Tengrinews.kz/Санжар Мұстафин

el24.kz 2025 жылғы 9 шілдеде Астана қаласының Қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотында Перизат Қайрат пен оның анасы Ғайни Алашбаеваға қатысты алдын ала тыңдау өтті. Бұл туралы соттың баспасөз қызметі хабарлады.

Айыптау тарабының мәліметінше, олар "Biz Birgemiz Qazaqstan" қоғамдық қоры арқылы жиналған 3,5 миллиард теңгеден астам қаржыны жымқырған. Тергеу деректерінде қаражаттың автокөлік, пәтер, зергерлік бұйымдар алуға жұмсалғаны айтылған. Сотта қорғаушы тарап процеске қатысушыларды фото-видео түсіруге тыйым салу және істі жабық форматта қарау туралы өтініш білдірді.

Бұл өтініштер бойынша шешім кеңесу бөлмесінде қабылданады. Негізгі сот процесі 14 шілдеде өтуі тиіс.

Қыркүйектен бастап мобильді аударымдар қатаң тексеріледі: жаңа ереже күшіне енеді

 

el24.kz Қазақстанда 2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап мобильді аударымдарға қатысты жаңа салықтық бақылау ережелері күшіне енеді.

Бұл өзгерістер көлеңкелі экономикамен күресуді және тіркелмеген кәсіпкерлікті анықтауды мақсат етеді.

Қаржы министрлігінің ресми мәліметінше, жаңа талаптар жеке тұлғалардың атына келіп түсетін жүйелі мобильді аударымдарды сараптауға мүмкіндік береді. Егер белгілі бір шектерден асса, салық органдары кәсіпкерлік қызметтің белгісі ретінде қарап, тексеру жүргізе алады.

 Қандай жағдайда тексеріледі?

Жаңа ережеге сәйкес, егер бір адамға қатысты келесі екі шарт орындалса:

  1. Бір ай ішінде 100 және одан да көп әртүрлі адамнан мобильді аударым келіп түссе;
  2. Үш ай қатарынан аударымдардың жалпы сомасы 12 ең төменгі жалақыдан (МЗП) асып кетсе
    (2025 жылғы есеппен бұл шамамен 1 020 000 теңге),

онда бұл операциялар кәсіпкерлік қызметтің белгісі ретінде қаралып, салық органдары бақылауына алынады.

 Кімдерге қатысты емес?

Қаржы министрлігі бұл талаптар:

  • Жалақы, зейнетақы, шәкіртақы;
  • Әлеуметтік жәрдемақылар;
  • Несие немесе депозитке қатысты жеке аударымдарға
    қатысты қолданылмайтынын нақты атап өтті.

Сонымен қатар достар мен туыстар арасындағы қарапайым аударымдар да бақылау шегінен тыс қалады.

 Кәсіпкерлер не істеуі керек?

Жаңа ереже бойынша табыс тауып жүрген азаматтарға:

  • ЖК (жеке кәсіпкер) ретінде тіркелу;
  • Сауда жасағанда POS-терминал немесе QR арқылы төлем қабылдау;
  • Төлем үшін фискалдық чек беру міндеттеледі.

Қаржы министрлігі бұл талаптардың тіркелмеген кәсіпкерлікпен айналысатындар үшін ғана енгізілгенін және қарапайым азаматтардың құқықтарын шектемейтінін мәлімдеді.

 Жаңа тәртіп қашан күшіне енеді?

 2025 жылғы 1 қыркүйектен бастап.

Осы күннен кейін жоғарыда көрсетілген талаптарға сай мобильді аударымдар күшейтілген салықтық бақылауға ілігеді.

Қыркүйектен бастап мобильді төлемдерге қатысты талаптар нақтылай түседі. Кәсіпкерлікпен айналысып, бірақ тіркелмеген тұлғалар үшін бұл – заң алдында жауапкершілікке тартылмаудың бір жолы. Ал қарапайым азаматтар үшін алаңдауға негіз жоқ.

Жаңа оқу жылы: ата-аналар мен мұғалімдерге не өзгерді

 

el24.kz 2025–2026 оқу жылы қарсаңында еліміздің білім беру саласында бірқатар жаңа өзгерістер енгізілуде.

ҚР Оқу-ағарту министрлігінің ресми мәліметінше, биыл оқу бағдарламалары жаңартылып, мұғалімдердің жұмыс жүктемесі мен мектеп формасына қатысты нақты талаптар белгіленді. Бұл өзгерістер оқушыларға да, ата-аналарға да, ұстаздарға да қатысты.

Оқу жылы дәстүрлі түрде 1 қыркүйекте басталады, 31 мамырда аяқталады. Бірінші сынып оқушылары үшін бейімделу аптасы сақталып отыр. Алғашқы жеті күнде олар жеңілдетілген режимде оқиды.

Жаңартылған оқу бағдарламалары негізінде математика, жаратылыстану және қазақ тілі пәндерінің мазмұны тереңдетілді. Сонымен қатар бағалау жүйесі де жеңілдеп, тоқсандық бақылау жұмыстарының саны азайтылды. Енді әр пәннен оқушылар жоба жұмыстары мен практикалық тапсырмаларды көбірек орындайды. Бұл оқушының ойлау, талдау қабілетін арттыруға бағытталған.

Мұғалімдердің апталық жүктемесі кәсіби стандартқа сай қайта қаралды. Енді дәптер тексеру, қосымша сабақ өткізу сияқты жұмыстарға арнайы ақы төленеді.Бұрынан бар жүйе күшейтілді.Электронды журнал жүргізу де жеңілдетілген.

Мектеп формасына қатысты да бірқатар ереже өзгерді. Министрлік ата-аналарға мектеп формасының міндетті екенін, алайда қымбат киім алудың қажеті жоқ екенін ескертті. Форманың түсі мен үлгісін мектеп кеңесі бекітеді. Діни немесе сәндік сипаттағы киім үлгілеріне жол берілмейді. Әлеуметтік аз қамтылған отбасыларға жергілікті әкімдіктер тарапынан мектеп формасы тегін берілуде.

Балабақшаларда электронды кезек пен eGov.kz арқылы өтініш қабылдау жалғасады. Бастауыш сыныптарда цифрлық оқулықтар мен планшет арқылы оқу жүйесі кейбір өңірлерде пилоттық жоба ретінде енгізіледі. Сонымен қатар, интернет қауіпсіздігіне де ерекше мән берілуде.

Министрлік ата-аналар мен мектеп арасындағы байланысты нығайтуға шақырып отыр. Мұғалімдер үшін курстар мен сертификаттау талаптары да жаңартылды.

el24.kz анықтамасы
2025 жылы елімізде 7 700-ден астам мектеп жұмыс істейді. 250-ге жуық жаңа мектеп салынған. 1-сыныпқа 400 мыңнан астам оқушы қабылданады. Мектепке дейінгі біліммен қамтылған балалар үлесі 98 пайызға жеткен.

Дабыл қағар уақыт келді: Каспий теңізі тартылып барады

 

el24.kz Каспий теңізінің деңгейі соңғы жылдары күрт төмендеп барады. Бұл туралы Abai.kz сайты NASA мен Еуропалық ғарыш агенттігінің спутниктік суреттеріне сілтеме жасап хабарлаған болатын. Климаттық өзгерістерді зерттейтін Weather-Fox.com порталының мәліметінше, соңғы он жыл ішінде теңіздің ондаған мың шаршы шақырымға жуық аумағы құрғап қалған.

Ең көп шегіну теңіздің солтүстік және шығыс бөліктерінде – Ресей мен Түрікменстан жағалауларында байқалып отыр. Бұл өзгерістерді тек спутниктен емес, көзбен көріп те анық байқауға болады. Бұрын су тұрған аумақтар бүгінде кеуіп, жеңіл көлікпен жүруге жарамды жерлерге айналған.

Негізгі себептер қандай?

Мамандар Каспий деңгейінің төмендеуіне бірнеше факторды атап көрсетуде:

  • Жер шарындағы орташа температураның жоғарылауы. Әсіресе Кавказ, Алтай және Иран тауларындағы қар мен мұздың азаюы өзендердің су деңгейін азайтып отыр.
  • Жайық, Терек және Волга секілді өзендерге салынған бөгеттер мен су қоймалары теңізге құятын судың көлемін айтарлықтай қысқартуда.
  • Ауыл шаруашылығына пайдаланылатын су мөлшерінің артуы, әсіресе Ресей мен Иран тарапынан.

Жоғарыда аталған өзгерістер Каспийдің болашағына қауіп төндіруде. Communications Earth & Environment журналының сараптамасына сәйкес, егер қазіргі ахуал өзгермесе, ғасыр соңына дейін теңіз деңгейі тағы 9–18 метрге дейін төмендеуі мүмкін.

Каспий тартылса, кімге қауіп?

Теңіз деңгейінің күрт төмендеуі бірқатар экологиялық және экономикалық қауіптер туғызады:

  • Каспий итбалығы мен бекіре тұқымдас балықтардың жойылу қаупі артады;
  • Балық шаруашылығы мен туризм салаларына соққы тиеді;
  • Теңіз порттарының жұмысы қиындайды, көлік логистикасы бәсеңдейді;
  • Ашылып қалған теңіз түбі зиянды тұздар мен улы шаң таратып, адам денсаулығына қауіп төндіруі мүмкін.

Шешім қайда?

Мамандар Каспий жағалауындағы бес ел – Қазақстан, Ресей, Иран, Әзербайжан және Түрікменстан – бірлесе әрекет етпесе, бұл экологиялық мәселе үлкен дағдарысқа ұласуы мүмкін екенін ескертуде.

Агроэколог әрі геосаяси сарапшылар:

  • су ресурстарын ортақ басқару,
  • өзендердегі бөгеттерге шектеу қою,
  • Каспий экожүйесін сақтау бойынша халықаралық келісімдер жасау

секілді шұғыл шараларды қолға алуға шақырып отыр.

Қоршаған орта – ортақ байлығымыз. Каспий тағдырына бейжай қарау болашақ ұрпақтың қауіпсіздігіне селқостық танытумен тең. Теңіз тартылса, тіршілік тоқтайды.

Материал Abai.kz сайтында жарияланған "Дабыл: Каспий тартыла бастады…" мақаласы негізінде дайындалды. Авторы: А. Әліақбар.

Елордадағы әскери базада бір сарбаз жарақат алды

 

el24.kz Қазақстан Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің баспасөз қызметінің мәліметінше, Астанадағы әскери авиациялық база аумағында қауіпсіздік шараларының бұзылуы салдарынан бір әскери қызметкер жарақат алған.

"Зардап шеккен әскери қызметкер дереу елордалық медициналық мекемеге жеткізілді, оған медициналық көмек көрсетіліп жатыр. Жағдайы ауыр, бірақ тұрақты", – деді ведомство өкілі.

Оқиға жұмыс барысында болған.Қазіргі уақытта жағдайына байланысты тексеріс жүргізілуде.

Қорғаныс министрлігі тарапынан қызметтік тергеу басталды.

Қара құрдым: Ғаламдағы ең құпиялы құбылыс

 

Ғарыш – адамзат ақылы жетпейтін шексіз кеңістік. Оның қойнауында сансыз жұлдыздар мен планеталардан бөлек, табиғаттың ең жұмбақ құбылыстары да жасырын жатыр. Солардың бірі – қара құрдым.

Бұл атау құлаққа қорқынышты естілгенімен, шындығында ол – бүкіл Ғаламдағы ең құпиялы, әрі ең ғажап нысандардың бірі.

Қара құрдым деген не?

Қара құрдым – бұл орасан зор тартылыс күшіне ие кеңістіктің бір бөлігі. Оның ішіне бір рет енген зат немесе жарық қайта шыға алмайды. Ғалымдардың пайымынша, қара құрдым – жұлдыз өз өмірін аяқтаған соң, өз-өзіне опырылып құлаған кезде пайда болады.

Мәселен, Күннен 10 есе үлкен жұлдыз ядросы өз салмағын көтере алмай ішіне қарай құлайды. Сол сәтте ол ғаламат гравитациялық "тесікке" айналып, айналасындағы кеңістікті де бұрмалап жібереді.

Неліктен "қара" деп аталады?

Қара құрдым ешқандай жарықты, яғни фотондарды өзінен шығармайды. Сондықтан оны қарапайым телескоппен көру мүмкін емес. Тек айналасындағы жұлдыздар мен газдардың қозғалысына қарап, ғалымдар оның бар екенін жанама түрде анықтай алады.

2019 жылы астрономдар алғаш рет Мессье 87 галактикасындағы қара құрдымның суретін жариялады. Бұл адамзат тарихындағы алғашқы "қара құрдымның фотосы" ретінде тарихта қалды.

Қара құрдым нені жоя алады?

Ғалымдардың айтуынша, қара құрдым өз орбитасына түсіп қалған кез келген нәрсені – планетаны, жұлдызды, тіпті жарықты да – жұтып қояды. Бірақ бұл құбылыс жай ғана жою емес, қайта ғарыштағы энергия айналымының бір бөлігі. Себебі жұтылған материя қара құрдымның массасын арттырып, жаңа физикалық процестердің бастамасына айналуы мүмкін.

Қара құрдым мен уақыт

Көптеген фантастикалық фильмдерде қара құрдым уақыт саяхаты немесе параллель әлемге өтетін қақпа ретінде сипатталады. Бұл жай ғана қиял емес: Эйнштейннің салыстырмалылық теориясына сәйкес, қара құрдым маңындағы тартылыс күші уақыттың баяулауына себеп болады. Бұл құбылысты уақыттың салыстырмалы баяулауы дейді. Яғни, қара құрдым маңында бір сағат өткенше, Жерде бірнеше жыл өтіп кетуі мүмкін.

Біздің галактикамызда да бар ма?

Иә! Құс Жолының (Milky Way) орталығында Стрелец A* деп аталатын алып қара құрдым бар. Ол Күннен төрт миллион есе үлкен! Бірақ бізге еш қауіп төндірмейді, себебі ол Жерден 26 мың жарық жылы қашықтықта орналасқан.

Қара құрдым – жойылу ма, әлде жаңғыру ма?

Ғылым әлі нақты білмейді: қара құрдым жойылу нүктесі ме, әлде жаңа өмірдің бастамасы ма? Кейбір теориялар қара құрдым – басқа бір әлемге өтетін "қақпа" дейді. Басқалары оны материя мен энергияның қайта өңделу орны деп есептейді. Қалай болғанда да, бұл тылсым нысан – адамзаттың таным көкжиегін кеңейтіп отырған маңызды зерттеу нысаны.

Қара құрдым – тылсым әрі тартымды. Ол Ғаламда қаншалықты күш пен жұмбақ бар екенін еске салады. Адамзат ғылымы дамыған сайын қара құрдым туралы мәліметтеріміз де тереңдеп келеді. Ал әзірге біз үшін ол – көзге көрінбейтін, бірақ ғарыштың тынысын ұстап тұрған құдіреттің бір көрінісі ғана.

Подробности
Категория: Әлем жаңалықтары

 

Билік осы әдіс арқылы адамдарды салауатты өмір салтын ұстанып, дұрыс тамақтануға әдеттендіруді көздеп.

Өзбекстан облыстарының бірінде азаматтарға артық салмақтан арылғаны үшін ақы төлейтін болды. Ферғана облысының басшысы Хайрулло Бозоров осындай ерекше бастама көтерді.

Подробности
Категория: Елең еткізер

 

Қазіргі уақытта жансақтау бөліміне жатқызылды, жағдайы тұрақты дейді мамандар.

Атырау облысында дәрігерлер клиникалық өлім жағдайы тіркелген азаматтың есін жиғызды.

Подробности
Категория: Елең еткізер

 

Алматы облысында үйлену тойында төбелес шығарған жас жігіт қатты жарақаттан көз жұмды.

Ұйғыр ауданына қарасты Шарын ауылында тойға келген қонақтар арасында төбелес болды. Жанжал салдарынан кеуде тұсынан пышақ жарақатын алған 26 жастағы азамат жергілікті ауруханаға жеткізіліп, есін жимай көз жұмды.

Подробности
Категория: Тылсым дүние