Қаржы министрлігінің ресми мәліметінше, жаңа талаптар жеке тұлғалардың атына келіп түсетін жүйелі мобильді аударымдарды сараптауға мүмкіндік береді. Егер белгілі бір шектерден асса, салық органдары кәсіпкерлік қызметтің белгісі ретінде қарап, тексеру жүргізе алады.

 Қандай жағдайда тексеріледі?

Жаңа ережеге сәйкес, егер бір адамға қатысты келесі екі шарт орындалса:

1. Бір ай ішінде 100 және одан да көп әртүрлі адамнан мобильді аударым келіп түссе;
2. Үш ай қатарынан аударымдардың жалпы сомасы 12 ең төменгі жалақыдан (МЗП) асып кетсе
   (2025 жылғы есеппен бұл шамамен 1 020 000 теңге),

онда бұл операциялар кәсіпкерлік қызметтің белгісі ретінде қаралып, салық органдары бақылауына алынады.

 Кімдерге қатысты емес?

Қаржы министрлігі бұл талаптар:

• Жалақы, зейнетақы, шәкіртақы;
• Әлеуметтік жәрдемақылар;
• Несие немесе депозитке қатысты жеке аударымдарға
  қатысты қолданылмайтынын нақты атап өтті.

Сонымен қатар достар мен туыстар арасындағы қарапайым аударымдар да бақылау шегінен тыс қалады.

 Кәсіпкерлер не істеуі керек?

Жаңа ереже бойынша табыс тауып жүрген азаматтарға:

• ЖК (жеке кәсіпкер) ретінде тіркелу;
• Сауда жасағанда POS-терминал немесе QR арқылы төлем қабылдау;
• Төлем үшін фискалдық чек беру міндеттеледі.

Қаржы министрлігі бұл талаптардың тіркелмеген кәсіпкерлікпен айналысатындар үшін ғана енгізілгенін және қарапайым азаматтардың құқықтарын шектемейтінін мәлімдеді.

 Жаңа тәртіп қашан күшіне енеді?

 2025 жылғы 1 қыркүйектен бастап.

Осы күннен кейін жоғарыда көрсетілген талаптарға сай мобильді аударымдар күшейтілген салықтық бақылауға ілігеді.

Қыркүйектен бастап мобильді төлемдерге қатысты талаптар нақтылай түседі. Кәсіпкерлікпен айналысып, бірақ тіркелмеген тұлғалар үшін бұл – заң алдында жауапкершілікке тартылмаудың бір жолы. Ал қарапайым азаматтар үшін алаңдауға негіз жоқ.

Ішкі істер министрлігінің мәліметінше, бұл норма жолаушылар мен жүргізушілердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған. Терезеден қол немесе басқа дене мүшесін шығару жол-көлік оқиғаларына немесе ауыр жарақаттарға алып келуі мүмкін.

Жаңа ереженің мәні қандай?

Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекстің 593-бабы 1-2-бөліміне сәйкес, көлік ішінде отырған адамның терезеден немесе люктен дене мүшесін шығаруы – заңбұзушылық болып есептеледі.

Айыппұл мөлшері

Мұндай ереже бұзған жағдайда жүргізушіге 10 айлық есептік көрсеткіш көлемінде (2025 жылғы есеп бойынша 39 300 теңге) айыппұл салынады.

Жауапкершілік жолаушыда ма, жүргізушіде ме?

Заңнамаға сәйкес, жауапкершілік тек жүргізушіге жүктеледі. Себебі жүргізуші көліктегі тәртіп пен қауіпсіздікке толықтай жауап береді.

Қалай бақыланады?

Ереженің сақталуын жол патрульдік қызметі және бейнебақылау жүйелері арқылы ІІМ бақылайды.

Ескерту: Жаңа талаптар әлеуметтік желілерде жиі кездесетін қауіпсіздікке қайшы әрекеттердің алдын алу үшін қабылданды. Бұл әсіресе терезеден селфи жасайтын немесе видео түсіретін жастарға қатысты.

Ресми мәліметке сүйенсек, олар әлеуметтік желілерде тіркелмеген лотерея операторы ретінде әрекет етіп, автокөлік, пәтер және басқа да бағалы сыйлықтарды ұтысқа қойған. Ұтысқа қатысу үшін 500-ден 50 000 теңгеге дейінгі билеттер сатылған. Тергеу барысында шамамен 1 800-ден астам азаматтың қатысқаны анықталды.

Агенттік бұл лотерея ұйымдастырушыларының рұқсатсыз әрекет еткені, яғни заңды кәсіпкерлік субъектісі ретінде тіркелмегені және тиісті салық төлемегені жайлы мәлім етті. Алдын ала есеп бойынша заңсыз табыс көлемі 162 миллион теңгеден асады.

Күдіктілердің аты-жөні ресми түрде жарияланбағанымен, ақпарат құралдарының мәліметінше, бұл іс бойынша танымал әнші Абай Бегейдің қызы мен күйеу баласы тергеліп жатыр деген ақпарат тарады. Алайда бұл мәліметтер ҚМА тарапынан әзірге расталмады.

Қазіргі таңда тергеу аясында ерлі-зайыптының банктік шоттарына және жылжымайтын мүліктеріне тыйым салынған. Сотқа дейінгі тергеу жалғасып жатыр. ҚР Қылмыстық-процестік кодексінің 201-бабына сәйкес, тергеу мүддесіне орай өзге ақпарат жария етілмейді.

Ескерту:

Қазақстан заңнамасына сәйкес, лотерея қызметі арнайы лицензия негізінде ғана жүзеге асырылады. Тіркелмеген операторлар арқылы ұйымдастырылған ұтыс ойындарына қатысу азаматтарды алдауға, қаржы шығынына немесе құқықтық жауапкершілікке алып келуі мүмкін.